|
Demirin vücudumuzda birçok biyolojik fonksiyonu bulunmaktadır. Özellikle en önemli görevi, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısında bulunarak oksijeni taşımasıdır. Hemoglobin enerji üretiminde kullanılmak üzere oksijeni vücut hücrelerine taşır.
Ayrıca kırmızı kan hücreleri enerji dönüşümü sonucu oluşan karbondioksidin hücrelerimizden alınarak dışarı atılmasına yardım eder. Kırmızı hücrelerimizin ömrü 4 aydır. Ömrünü tamamlayan kırmızı kan hücrelerindeki demirin bir kısmı yeniden kullanılmak üzere depolanır ya da hemen yeni hücrelerin oluşumu için kullanılır.
Bu dönüşüm mekanizması bizi demir yetersizliğinden korur. Demir depolarının miktarı bireylerde diyet ve genetik yatkınlıklara bağlıdır. Düşük demir deposu kötü sağlığın göstergesi olmadığı gibi çok fazla miktarda demir deposu da iyi anlamda yorumlanmamalıdır. (Ferritin=demirin depo formu)
Yeterli demir tüketmezseniz ya da vücudumuzdaki demir depoları çok azalırsa kırmızı kan hücrelerimiz yeteri kadar oksijen taşıyamaz, kendimizi yorgun ve halsiz hissederiz. Bu nedenle fiziksel aktivitelerimizde maksimum performansa ulaşamaz hale geliriz .
Bunlar ise aneminin bulgularıdır. Demirin ayrıca; bağışıklık sistemimizdeki enzimlerin bir parçası olarak bizi enfeksiyonlardan koruma, beta karotenin A vitaminine dönüşmesi, vücuttaki kollojen ve diğer vücut proteinleri ve aminoasitlerin sentezine yardım etme görevleri de bulunmaktadır. Menapoz öncesi yetişkin bir kadının demir ihtiyacı RDA'nın önerilerine göre 18 mg/gün kadardır. Vejetaryenlerde ise bu rakam 33 mg/gün olarak belirlenmektedir.
Besinlerde demir emilimini engelleyen faktörler;
Fitat ve Posa (Tam tahıllı ürünlerde ve kuru baklagillerde bulunur.) Posadan ziyade tam tahıllı ürünler ve kuru baklagillerde bulunan fitat, demir emilimini engellemektedir. Bununla ilgili besinlerin üretimi esnasında fitatın besinden uzaklaştırılması işlemi yapılabilir. Yapılan son çalışmalarda MAYALI ürünlerde, örneğin mayalı tam tahıllı ekmek de; demir emiliminin daha iyi olduğu gözlemlenmiştir.
Polifenoller (fenolik asit, flavanoidler ve onlaron polimerizasyon ürünleri vb.) anemiye neden olabilmektedir. Bu polifenoller ise ÇAY, KAHVE, KAKAO, KIRMIZI ŞARAP ve bazı bitkisel çaylar... (Bu bileşenlerden zengin özellikle siyah çay da bulunmaktadır.)
Süt ürünlerinde bulunan bazı proteinler
Yumurtada bulunan albumin adı verilen protein
Soya ve diğer kuru baklagillerdeki protein demiri bağlayabilmektedir.
Tahıllardaki gluten adındaki protein
Belirli miktarlarda (örneğin destek ürün olarak kullanılan çinko veya kalsiyum tabletleri demir tableti ile bir alınmamalıdır.) Kalsiyum, Çinko, Manganez, Kobalt, Nikel, Kadminyum demir emilimini azaltmaktadır.
Demirin emilimini arttırmak için neler yapmalıyız
Önemli olan hem olmayan (bitkisel kaynaklı demir) demirin emilimini arttırmaktır. Çünkü hem demirin emilimle ilgili bir problemi bulunmamaktadır. Hem olmayan demirin emilimini arttırmak için;
C vitamini ile birlikte tüketilmesi sağlanmalıdır (yani sebze ve meyveler). C vitamini, fitat ve polifenollerin emilimi engelleyici etkisini yıkar. Not; Diğer bazı organik asitlerin de örneğin laktik asitin de bazı çalışmalarda demir emilimini arttırdığı görülmüştür.
Ayrıca (bitkisel kaynaklı demir kaynakları) demir içeren besinlerin yanlarında demir (hayvansal kaynaklı demir kaynakları) içeren besinlerle birlikte tüketilmeleri de demir emilimini arttırmaktadır.
Çay, kahve, kakao, kırmızı şarap gibi içeceklerin yemeklerle birlikte tüketimlerinden kaçınılmalıdır. Mümkünse yemeklerden bir müddet sonra tüketilmelilerdir. İçtiğiniz çayı açık olarak içine biraz limon damlatarak içmenizde de fayda vardır.
Yapılan çalışmalarda, demir tencerelerde pişirilen yemeklerin de bizim için olumlu etkilerinin olduğu vücudumuza az da olsa bir miktar demir sağladığı görülmüştür. * Demir tabletlerini C vitamini kaynağıyla almak, çinko veya kalsiyum tabletleri ile birlikte almamak ve çayı yemekten bir süre sonra içmek daha yararlıdır.
10.5.2011 - 7100
|