|
Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi Klinik Direktörü Op. Dr. Seval Taşdemir, tüp bebeğin ne olduğunu ve tedavinin aşamalarını anlattı.
Kısırlık Nedir?
Kısırlık; çiftlerin korunmaksızın, bir yıl süreyle düzenli bir cinsellik yaşamasına rağmen gebe kalınamaması durumuna veya gebelik oluşmasına rağmen sonradan başka bir gebeliğin oluşmamasına denilmektedir. Kadınların yaklaşık yüzde 30’u yaşamlarının bir döneminde de olsa kısırlık sorunu ile mücadele etmek durumunda kalabilirler. Kısırlığın sebepleri arasında dağılım genellikle şöyledir; erkeğe bağlı sebepler yüzde 35-40, kadına bağlı sorunlar 45-55, her ikisine de bağlı olarak gelişen problemler yüzde 15, açıklanamayan sebepler ise yüzde 10-15 oranlarındadır.
Tüp Bebek Tedavisi Nedir?
Tüp bebek tedavisi, yumurtalıklardan alınan yumurtaların erkek eşten alınan spermler ile vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesidir. Tüp bebek, klasik yöntemler ile gebe kalamayan kadınlarda uygulanan bir tedavi şeklidir. Erkek (sperm) ve dişi (yumurta) döl hücrelerinin laboratuar koşullarında birleştirilmesi sonucunda oluşan embriyoların, rahme transferi ilkesine dayanır. Laboratuar koşullarında gerçekleştirilen döllenme, kendiliğinden ya da insan eliyle, tek yumurta içine tek sperm verilmesi ile sağlanır.
Tüp Bebek Tedavisi Kimlere Uygulanır?
Tüp bebek tedavisi ilk kez 1978 yılında Dr. Edwards ve ekibi tarafından İngiltere’de uygulanmıştır. Bu tedavi yöntemi ilk dönemlerde tüplerinde (yumurtalık kanallarında) tıkanıklık nedeni ile çocuk sahibi olamayan kadınlara uygulanmıştır. Günümüzde endometriozis, antisperm antikorlarına bağlı immunolojik infertilite, erkeğe bağlı infertilite ve nedeni bilinmeyen infertilite vakalarında da tüp bebek tedavisi başarı ile uygulanmaktadır.
Tüp Bebek Tedavisinin Basamakları Nelerdir?
Tüp bebek tedavisi dört basamaktan oluşur;
- Yumurtaların geliştirilmesi; yumurtalıkların uyarılması için hormon ilaçları kullanılır ve fazla sayıda yumurtanın olgunlaşması sağlanır.
- Yumurtaların toplanması; ultrasonografi eşliğinde ve lokal anestezi ile yumurtalar toplanır.
- Yumurtaların laboratuarda döllenmesi; elde edilen yumurtalar ile erkek eşten elde edilen sperm laboratuar koşullarında özel besiyerleri içinde bir araya getirilir.
- Embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesi; oluşan embriyolar ince bir katater aracılığı ile anne adayının rahmine transfer edilir.
Embriyo Dondurma Nedir?
Mikroenjeksiyon ve tüp bebek yöntemi ile elde edilen fazla sayıdaki embriyoların daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere dondurulması işlemedir. Çeşitli kimyasalların yardımı ile dondurma işlemine dayanıklı hale getirilen embriyolar, özel cihazlarda dondurulduktan sonra, sıvı nitrojen içinde (-196oC'de) tekrar kullanılacağı zamana dek saklanır. Bu embriyolar ileride kullanılmak istenildiğinde özel kimyasallar yardımı ile çözülür ve normal gelişimlerine devam eden embriyolar ana rahmine transfer edilir.
Sperm Dondurma Nedir?
Meniden, sperm kanallarından veya testislerden elde edilen spermler özel kimyasallar yardımı ile dondurularak daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere saklanır. Sperm dondurma işlemi kanser tedavisi için radyoterapi (ışın tedavisi) veya kemoterapi (ilaç tedavisi) gören hastaların ileride çocuk sahibi olabilmelerine olanak tanır. Kemoterapide kullanılan ilaçlar ve ışın tedavisi erkeklerde sperm üretimini kalıcı olarak bozabilir. Özellikle genç yaşta kanser tedavisi görmek zorunda olan erkeklerin, tedavi öncesinde alınarak dondurulan spermler ile ileride çocuk sahibi olmaları mümkündür.
Yumurta Dondurma Nedir?
Radyasyon ve benzeri nedenlerle yumurtalıklarına zarar gelebilecek kadınlardan alınan yumurtalar daha sonra tüp bebek uygulamalarında kullanılma üzere dondurulabiliyor. Yumurtaların dondurulması embriyo ve sperm dondurulması işlemine göre daha zordur, yumurtaların bu işleme dayanıklılığı diğer hücrelere göre daha azdır. Dondurulmuş yumurtalarla yapılan tüp bebek uygulamaları ile gebelikler elde edilmiş ve sağlıklı bebekler dünyaya gelmiştir.
Donasyon Ne Demektir?
Eğer kadında yumurta veya erkekte sperm yok ise gebelik elde edilemez. Eksik olan yumurta veya spermin gerçek anne-baba dışında üçüncü bir kişiden alınması işlemine ‘donasyon’ adı verilmektedir. Burada yumurta bağışlayan kişi ‘donor’, yumurtayı kullanan ise ‘alıcı’ olarak adlandırılmaktadır.
Kadında yumurta üretiminin bozuk olduğu durumlarda, başka bir kadından yumurta bağışı almak 1984 yılından bu yana uygulanan bir yöntemdir. Donorden alınan yumurta, laboratuarda alıcının eşinin spermleriyle döllenerek embriyo elde edilir. Bu yöntem Avustralya, İngiltere, Belçika, İsrail, Amerika gibi ülkelerde serbesttir.
Donor spermiyle gebelik edilmesi ise yumurtaya göre daha eski bir geçmişe sahiptir. Hiç sperm üretimi olmayan veya kullanılamayacak durumda spermi olan aileler için uygulanmaktadır.
Gerek donor spermi gerekse yumurtanın Türkiye sınırları dahilinde uygulanması, ilgili yönetmelik gereği yasaklanmıştır.
Kısırlık Tedavisinin Aşamaları:
Aşılama:
Aşılama olarak da bilinen intrauterin inseminasyon tedavisi çocuğu olmayan çiftlere uygulanan en yaygın tedavilerden biridir. Aşılama tedavisi sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği normalin altında olan hastalara uygulanır. Aşılama tedavisi uygulanmadan önce erkekten alınan meni örneği sayı, hareket, yapı ve antisperm antikorları yönünden detaylı olarak incelenir. Kadın eşin ise tüplerinin açık olup olmadığının değerlendirilmesi gereklidir. Düzenli adet gören, tüpleri açık olan, endometriozis hastalığı olmayan ve 35 yaşın altında olan kadınlarda başarı daha yüksektir. Aşılama ile gebelik şansı her uygulamada % 15-20 civarındadır.
Tüp Bebek Yöntemi:
Her yumurtanın yanına yaklaşık 50 bin tane sperm konulur. Bir spermin yumurtanın içine kendi başına girerek döllenme işleminin gerçekleşmesi beklenir. Döllenmiş yumurta hücreleri bölünerek embriyoyu geliştirir. Embriyolar her gün kontrol edilerek 2-3 gün laboratuar şartlarında büyümeleri sağlanır. Tüp bebek yöntemi, genellikle tüplerinde tıkanıklık nedeniyle hamile kalamayan hastalarda tercih edilen tedavi yöntemidir.
Mikroenjeksiyon Tipi Tüp Bebek Yöntemi:
İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) olarak da adlandırılan mikroenjeksiyon işleminde seçilen tek bir sperm hücresi bir yumurtanın içine enjekte edilir. Bu işlemden önce çeşitli kimyasallar kullanılarak yumurtanın etrafındaki hücreler temizlenir. Mikroenjeksiyon işlemi özel mikroskoplara takılan mikropipetler yardımı ile gerçekleştirilir. 1992 yılından beri uygulanmakta olan ICSI işlemi ile döllenme oranları % 90’lara ulaşmıştır. Mikroenjeksiyon işlemine hazırlık ve enjeksiyon sonrasındaki basamaklar tüp bebek tedavisi ile aynıdır. Menide az sayıda spermi olan, Sperm hareketliliği az olan, Normal yapıdaki spermi az olan, Normal sayıda spermi olmasına rağmen, spermlerin yumurtayı dölleyemediği, durumlarda, mikroenjeksiyon tedavisi uygulanır.
4.8.2010 1 - 1755
|