|
Sağlıklı yaşamın başrolünde yer alan sporun faydaları saymakla bitmiyor. Fakat diyalize giren hastaların yoğun olarak yaşadıkları yorgunluk, bitkinlik, halsizlik düşünüldüğünde, bu hastaların sporla nasıl bir ilişki kurması gerektiği sorusu akılları kurcalıyor. Diyaliz hastalarında görülen halsizlik, güçsüzlüğün sebepleri nelerdir ? Böbrek yetmezliği durumunda çeşitli toksinler-zararlı maddeler vücutta birikmekte ve bunlar hemen tüm organlara, sistemlere zarar vermekte, çalışmalarını olumsuz etkilemektedir. Çoğu kez vücutta tuz ve su fazlalığı da ortaya çıkmakta, bu da kalbe bir yük yaratmaktadır. Yanısıra, kansızlık sık görülmekte, cinsiyet hormonları da dahil, çeşitli hormonların yapılmasında aksamalar olmaktadır (örneğin kas ve kemiklere zarar verebilen parathormon düzeyinde artma, kasları güçlendiren cinsiyet hormonlarında azalma, kan yapımını uyaran eritropoetinde azalma gibi). Tüm bunlar hastaların gücünü, kuvvetini azaltmaktadır. Böbrek nakli bu sorunları önemli oranda ortadan kaldırabilirken, en yaygın diyaliz şekli olan haftada üç kez dört saat hemodiyaliz, bunları ancak kısmen düzeltebilmektedir, zira bu dozda bir diyalizin sağladığı temizlenme normal böbreğin yaptığının ancak %10-12'sine denk gelmektedir. Üstüne üstlük, haftada üç kez dört saat hemodiyalizle kandaki çeşitli maddelerin düzeylerinde, sıvı miktarı ve kan basıncında ani, hızlı değişmeler olmakta, bu da diyalizden sonra zaten var olan halsizliğin iyice artmasına neden olmaktadır. Diyaliz hastaları spor yapabilir mi ? Spor-egzersiz yapmak yalnızca sağlıklı kişilerde değil, çeşitli hastalıklar varlığında da önemli yararlar sağlamaktadır. Örneğin kalp hastalıkları, akciğer hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları gibi. Benzer şekilde kronik böbrek hastalığı olanlarda, diyaliz hastalarında, böbrek nakilli hastalarda da egzersiz programları beden ve ruh sağlığınına da olumlu katkıda bulunmaktadır. Örneğin, birkaç ay haftada üç gün sabit bisiklette egzersiz yapmanın kas gücünü ve genel sağlık durumunu iyileştirdiği, yürüme hızını arttırdığı belirlenmiştir. Diyaliz hastaları hangi sporu yapmalı, nelere dikkat etmeli ? Diyaliz tedavisi gören hastaların hangi sporları yapabileceğine ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Ercan Ok, "Böbrek hastaları, hafif egzersizlerle başlayarak haftada 3-4 gün başta yürüyüş olmak üzere, sağlık durumunun uygunluğuna göre aerobik, yüzme, bisiklet gibi sporları yapabilirler. Fakat egzersize başlamadan önce mutlaka doktorlarına danışarak kendileri için en uygun egzersiz programını öğrenmelidirler" diye konuştu. Spor, hem beden, hem ruh sağlığına fayda sağlıyor! Prof. Dr. Ercan Ok, "beş binin üzerinde diyaliz hastasının değerlendirildiği bir çalışmanın sonucunda, fiziksel aktivite-aerobik egzersiz yapmanın yaşam süresini uzattığı gösterildi" dedi. Ayrıca fiziksel aktivite ve aerobik egzersizlerin kas gücünü arttırdığını, damar sertleşmesini olumlu etkilediğini, yangıyı azalttığını gösteren çalışmalar da olduğunu ekledi.
"Zahmetli ve yorucu bir tedavi olan diyaliz, sosyal yaşamdan da fedakarlık etmeyi gerektiriyor. Bu durum da bazı hastalarda ruhsal bozulmalara neden olabiliyor. Kronik böbrek yetmezliği tedavisi süresince düzenli yapılan egzersizler, anksiyete ve depresyonda azalmaya, hayat kalitesinde artışa, ayrıca stresle baş etmeye yardımcı oluyor. Bu nedenle süresi yavaş yavaş artırılmak kaydıyla, haftada 3-4 gün egzersiz yapılması böbrek hastaları için faydalı olacaktır" dedi.
Daha yoğun, uzun diyaliz yapmak fiziksel egzersiz kapasitesini arttırıyor Ev Hemodiyalizi hastalarının, merkezde diyaliz olanlar gibi yine haftada üç gün, ama dört yerine, gece uyurken sekiz saat diyaliz yaptığını, bunun da hastaların kondisyonlarını belirgin şekilde arttırdığını söyleyen Prof. Dr. Ok, bu iyileşmeyi şunlarla açıkladı: "sekiz saat diyalizle fosfor ve parathormon düzeyleri düşüyor, kansızlık düzelip hemoglobin yükseliyor, sıvı birikimi ve tansiyon-kalp problemleri hafifliyor, düşük olan cinsiyet hormonlarının (testosteron, östrojen) düzeyleri yükseliyor; tüm bunlar kaslar üzerine olumlu etkiler yapıyor, böylece halsizlik-güçsüzlük azalıp yok oluyor, hastaların egzersiz kapasitesi belirgin artıyor" dedi. Buna örnek olarak da ellibeş yaşında bir ev diyalizi hastasının yüzerek İstanbul boğazını geçtiğini, genç bir hanım hastalarının profesyonel bisiklet sporuna başlayıp kırk kilometre pedal çevirdiğini, yanı sıra pek çok hastalarının da inşaat işçiliği, ağır vasıta şöförlüğü gibi ağır işlerde çalışabilir hale geldiğini ekledi. Geçtiğimiz yılda da ev hemodiyalizi hastaları kendi aralarında bir futbol turnuvası düzenlemişlerdi.
2.9.2016 1 - 22832
|