Do�um Lekeleri Nedir?
Bir�ok bebekte do�duklar�nda do�um lekeleri mevcuttur. Baz� bebeklerde bu lekeler ya�am�n ilk haftalar�nda ortaya ��karlar. Bu lekeler kahverengi, bronz, pembe veya k�rm�z� olabilirler. Her y�z do�an bebe�in 10'unda do�um lekesi vard�r. Bu lekeler deride kan damarlar�n�n demetler halinde bir araya gelmesi ile olu�urlar. Bu lekeler d�z veya kabar�k, pembe, k�rm�z� veya mavimsi g�r�n�mdedirler.
Do�um Lekelerinin Nedeni Nedir?
Do�um lekelerinin temel olu�um nedeni bilinmemektedir. Bir�ok do�um lekesi kal�tsal de�ildir ve gebelik esnas�nda olan bir olaydan kaynaklanmazlar.
Do�um Lekelerinin Farkl� Tipleri Nelerdir?
Bir�ok de�i�ik tipte damarsal do�um lekeleri bulunmaktad�r. Bazen do�um lekelerine kesin tan�y� koyabilmek i�in, haftalarca veya aylarca takip etmek gerekebilir. En yayg�n damarsal do�um lekeleri d�z lekeler, hemanjiomlar ve portwine stain( porto �arab� lekesi)dir. Damarsal do�um lekelerinin baz� nadir tipleri de vard�r.
D�z Lekeler
D�z lekeler soluk, hafif k�rm�z� renkte lekelerdir. Bu damarsal lekelerin en s�k rastlan�lan tipidir. Genellikle al�nda ve g�z kapaklar�nda g�r�ld�klerinde melek �p�c��� olarak bilinirler. Ensede rastland�klar�nda leylek �s�r��� olarak adland�r�l�rlar. Bu lekeler burun ucunda, �st dudaklarda ve v�cudun herhangi ba�ka bir yerinde bulunabilirler. Genellikle pembe ve d�zd�rler. Melek �p�c�kleri genellikle 2 ya��nda kaybolurlar, fakat leylek �s�r��� genellikle eri�kin ya�a kadar kal�rlar. Bu lekeler zarars�zd�r ve tedavi edilmelerine gerek yoktur.
Hemanjiomlar
Hemanjioma terimi bir�ok farkl� tipte damarsal geli�imi tan�mlamak i�in kullan�lan bir terimdir. Bir�ok dermatolog bu yayg�n tipteki damarsal do�um lekeleri i�in hemanjioma terimini kullanmay� tercih eder. Bu lekeler genellikle do�umdan sonra g�r�lmezler, ancak ya�am�n ilk birka� haftas�nda ortaya ��karlar. Hemanjiomlar 2 tipe ayr�l�rlar: �ilek hemanjiomlar ve Kavern�z hemanjiomlar
�ilek hemanjiomlar deriden hafif�e kabar�k, a��k k�rm�z� renkte lekelerdir ve deri y�zeyine olduk�a yak�n anormal damarlardan olu�urlar.
Kavern�z hemanjiomlar daha derin yerle�tiklerinden mavi bir renge sahiptirler. Bu benler y�z�n veya v�cudun herhangi bir yerinde bulunabilirler.
Genellikle bir �ocukta bir hemanjiom bulunur, fakat bazen iki ya da �� adet olabilir. Baz� bebeklerde ise �ok say�da ve i� organlarda da hemanjiom bulunabilir. Di�er damarsal lekelere g�re hemanjiomlar olduk�a h�zl� geli�irler. Bu b�y�me ya�am�n ilk 6 haftas�nda ba�lar ve bir y�l boyunca devam eder. Bir y�ldan sonra bir�ok hemanjiom b�y�mesini durdurur. Bundan sonra beyaza d�n�p yava��a k���l�rler. Hemanjiomlar�n yar�s� be� ya� civar�nda, on tanesinden dokuzu da dokuz ya� civar�nda gerilerler. Bir�o�u tamam� ile ortadan kalkar, fakat s�kl�kla soluk bir i�aret kal�r. Bir hemanjiomun ne kadar b�y�yece�ini veya tamam� ile kaybolup kaybolmayaca��n� bilmek m�mk�n de�ildir.
Kavern�z Hemanjiomlar
Hemanjiomlar�n Komplikasyonlar�
Bazen hemenjiomlar aniden b�y�yebilir ve k���lebilir ve �zerlerinde yara ve �lserler a��labilir. Bu yaralar a�r�l�d�r ve enfeksiyon geli�ebilir. Bu durumda muhakkak bir Dermatoloji Uzman�na g�r�nmek gerekir. Yara temiz tutulmal� ve antibiyotikli kremler kullan�lmal�d�r.
Aileler hemanjiomlar�n kanayabilecekleri konusunda uyar�lmal�d�r. Bununla beraber bu lekeler genellikle problem olu�turmazlar. Kanama genellikle travmadan sonra geli�ir. E�er hemanjiom kanarsa bu b�lge su ve sabunla veya hidrojen peroksitle y�kan�r ve gazl� bezle bandaj yap�l�r. Bu b�lgeye be� dakika bask� uygulan�r. E�er kanama durmazsa muhakkak doktora ba�vurulmal�d�r.
Hemanjiom nadiren bir iki g�n i�erisinde b�y�r. Bu durum olu�ursa muhakkak Dermatoloji Uzman� ile g�r���n�z. E�er morarma geli�irse de, bu durum Dermatoloji uzman�na g�sterilmelidir.
Hemamjiomlar�n Tedavisi
Damarsal lekesi bulunan bebekler bir an �ce Dermatoloji Uzman� taraf�ndan muayene edilmeli, lekeye do�ru tan� konarak, tedavi ihtiyac� olup olmad��� saptanmal�d�r. Aileler i�in hemanjiomlar�n b�y�mesini veya k���lmesini hi�bir �ey yapmadan izleyerek beklemek kolay de�ildir. Bununla beraber bir�ok hemanjiomun tedavi edilmesine gerek yoktur. ��nk� hemanjiomlar kendi kendilerine hi�bir belirti b�rakmadan iyile�irler.
Hemanjiomlar�n bir�ok farkl� tedavi y�ntemi vard�r, hi�bir y�ntem tamam� ile g�venli ve etkili de�ildir. Potansiyel faydalar ile tedavinin riskleri tart�l�p, tedaviye bu �ekilde ba�lanmal�d�r.
H�zl� b�y�yen hemanjiomlara en yayg�n olarak kortizon tedavisi yap�labilir. Kortizon enjeksiyon �eklinde veya a��zdan tablet al�narak tedavi edilir. Uzun s�reli ve tekrarlayan tedaviler gerekebilir. Tedavinin geli�me gerili�i, kan �ekerinde artma, katarak ve artm�� enfeksiyon olas�l��� gibi riskleri vard�r.
Lazerler hemanjiomlar�n b�y�mesini durdurmak ve de tamamen ortadan kald�rmak ama�l� kullan�labilir. Hemanjiom �zerinde iyile�meyen yara geli�irse delaser ile tedavi yap�labilir. Yeni tiplaserler geli�mekte ve de hemanjiomlar�n tedavisinde kullan�lmaktad�r.
Port-Wine Stains
Portwinestain her bin do�umda bir g�r�len farkl� bir damarsal lekedir. Bu benlere nev�s flammeus veya kapiller hemanjiom da denir. Fakat hemanjiomlarla kar��t�r�lmamal�d�r.
Portwine lekeleri do�umda mevcutturlar. Genellikle d�z, pembe, k�rm�z� veya morumsu renkte, s�kl�kla y�z, boyun, kollar ve bacakta g�r�len lekelerdir. Boyutlar� de�i�kendir. Hemanjiomlardan farkl� olarak portwine lekeleri yaln�zca �ocuk b�y�d���nde b�y�rler. Zamanla kal�nla�abilir ve �zerinde kabar�kl�k ve �ukurcuklar meydana gelebilir. Portwine lekeleri kendiliklerinden ortadan kaybolmazlar ve ya�am boyu kal�rlar.
Port-Wine Stains Komplikasyonlar�
Port-wine lekeleri, �zellikle y�zde bulunanlar ruhsal, sosyal ve ekonomik problem olu�turabilirler. Al�n, g�z kapa�� ve y�z�n her iki taraf�nda bulunan portwine lekeleri glokom yapabilirler. Glokom g�z i�i bas�nc�n�n artmas�d�r ve tedavi edilmezse k�rl��e neden olabilir. Bu komplikasyon al�n ve g�z kapa��ndaki portwine lekelerinin d�rtte birinde meydana gelir. Bu b�lgelerde portwine lekeleri bulunanlar�n beyin ve g�z muayeneleri yap�lmal�d�r.
- Bazen portwine stainler etraftaki dokular� a��r� derecede b�y�tebilirler.
- �zellikle kol ve bacaklar�nda b�y�k portwine lekeleri bulunan hastalar bu a��dan takip alt�nda tutulmal�d�rlar.
- Zaman i�inde portwine lekeleri �zerinde piyojenik gran�lom denen k���k damar geli�imleri olu�abilir. Bu lekeler kolayl�kla kanayabilir, bu y�zden tedavi edilmelidirler.
Port-Wine Lekelerinin Tedavisi
En yayg�n tedavi y�ntemi portwine lekelerini kapat�c� makyaj malzemeleri ile boyamakt�r.
Portwine lekelerinin tedavisinde farkl� bir�ok y�ntem uygulan�r, fakat bu y�ntemlerin hi� biri tam olarak etkili olmaz. Yeni tiplaserlerin daha az yan etki riski vard�r. En iyi sonucu alabilmek i�in tedavi erken d�nemde bebeklikte ba�lanmal�d�r. Genellikle iki ay ara ile yap�lan �ok say�da tedavi seans�na gerek vard�r. Gen� hastalar eri�kin hastalara g�re daha az tedavi seans�na ihtiya� duyarlar. Hastalar�n ancak d�rtte birin de laser bu lekeleri tamam� ile ortadan kald�r�rlar. % 70 i ise daha iyi bir g�r�n�me sahip olurlar. Bilinmelidir ki �ok az bir hasta grubu laser tedavisine iyi cevap vermektedir.
Laser tedavisinin riskleri vard�r. Deri renginde koyula�ma veya a��lma olabilir. Bu olgular�n �o�unda kal�c�d�r. �i�lik, kabuklanma ve ufak kanamalar olu�abilir. Bu durum nadirdir ve kolayl�kla tedavi edilebilir. Laser tedavisi rahats�z edici ve fakat �ok a�r�l� olmayan bir tedavi y�ntemidir. Eri�kinlerde anesteziye gerek yoktur. Bunun yan�nda �ocuklara anestezi gerekir.
Bir�ok damarsal ben kendili�inden ge�er veya etkili bir �ekilde tedavi edilir. Dermatologlar g�n ge�tik�e damarsal lekelerin sebepleri ve tedavisi konusunda daha �ok bilgi sahibi olmaktad�rlar.