Kalp krizi nedir?
Kalp krizi , �zellikle geli�mi� toplumlarda g�r�len ciddi bir tehlikedir. �o�u ki�i tam olarak iyile�ebilir ama sa�l�kl� bir ya�am s�rerek �nlenmesi de olanakl�d�r. Kalbin d�zg�n �al��mas�, kandan yeterli oksijen almas�na ba�l�d�r. Kalp kas�n�n herhangi bir b�lgesi yeterli oksijen almad��� zaman �al��amaz duruma gelir, atarken yeterli kas�lmamaya ba�lar ve pompalama i�leminde kendine d��en g�revi yerine getiremez.
Kalp krizinin sebepleri nelerdir?
Koroner damarlar�n (kalbe kan ta��yan �� atardamar) i� y�z�nde aylar ya da y�llar boyunca biriken ateromlar (ya�l� birikimler) zamanla damardaki kan ak���n� engellemeye ba�lar. Damar�n en dar noktas�nda kan p�ht�s� (tromboz) olu�ursa damar t�m�yle t�kan�r. Damar�n ateromlarla daralm�� olmas�n�n tromboz olas�l���n� art�rd��� a��kt�r.
Kalp krizi bir dizi olay�n sonucunda ger�ekle�ir. �lk a�amada kan ak�m� engellenmeye ba�lar. Kalp kas�n�n (miyokard h�creleri) kans�z kalmas�, hastan�n a�r� hissetmesine neden olur. Oksijensizlikten etkilenen h�creler �l�rler. Kan ak�m� normale d�nmezse ilgili kas b�lgesi canl�l���n� yitirir ve birka� hafta i�inde bu b�lgenin �st�nde nedbe dokusu olu�ur. Etkilenen kas b�lgesi �ok geni�se, kalbin verimi azal�r.
Kalp krizi ge�irme tehlikesi sigara i�en, �ok ya�l� yiyen, ruhsal gerilimlerin etkisinde bulunan insanlarda, �eker hastalar�nda ve ailelerinde kalp krizi vakalar� bulunanlarda en y�ksektir. Kriz daha �ok orta ya�l� erkeklerde g�r�l�r; menopoz �a��ndan �nce kad�nlarda ve 35 ya��ndan gen� erkeklerde ender rastlan�l�r.
Kimler kalp krizi ge�irme riski alt�ndad�r?
- �eker hastalar�
- Kolesterol� y�ksek olan hastalar
- Hipertansiyon hastalar�
- Orta ya� ve �zerindeki erkek ve kad�nlar
- Menopoz sonras� kad�nlar
- Sigara i�enler
- Kilolu ki�iler
- Ailesinde kalp hastal��� bulunanlar ya da gen� ya�ta kalpten �l�m �yk�s� olanlar
Kalp krizinin belirtileri nelerdir?
Kriz bazen hi� beklenmedik bi�imde ortaya ��kar ama �ok �nceden kendini anjina a�r�s� ile belli etti�i de olur. Anjina egzersiz ya da heyecan sonucu g��s�n ortas�nda belirerek birka� dakika s�ren ve �o�unlukla kollara, omza ve boyna da yay�lan bir a�r�d�r. Anjina a�r�s� hisseden ya da eski a�r�lar� s�kla�an ve uzayan herkesin doktora ba�vurmas� gerekir.
Kalp krizinin ba�l�ca belirtileri g��s�n ortas�nda �iddetli a�r�d�r. Terleme, bulant�, kusma ve solunum g��l��� de g�r�l�r. Belirtiler �ok �iddetli a�r� ile hafif bir rahats�zl�k aras�nda de�i�en �e�itli d�zeylerde olabilir. �yle ki, kalp krizi ge�irdi�inin fark�na varmayanlar bile olabilir. Kalp krizine benzeyen belirtiler ku�kusuz hemen doktora ba�vurmay� gerektirir; ancak sindirim bozuklu�unun g���s enfeksiyonlar�n�n, idrar kesesi hastal�klar�n�n ve a��r� mide asidi salg�lanmas�n�n da benzer �ikayetler yaratt��� ak�ldan ��kar�lmamal�d�r.
Kalp krizi esnas�nda neler yap�lmal�?
Ani kalp damar� t�kanmas�na ba�l� olarak ortaya ��kan kalp krizinde en �nemli nokta, g���s a�r�s� gibi belirtiler ortaya ��kar ��kmaz ki�inin tam donan�ml� bir hastaneye ba�vurmas� ve sa�l�k yard�m� almas�d�r. �l�mlerin yar�s� kalp krizi ba�lad�ktan sonraki ilk saat i�inde ortaya ��kar. Bu nedenle m�mk�n olan en k�sa s�rede kalp krizine m�dahale edilecek d�zeyde bir sa�l�k kurulu�una ba�vurmak �ok �nemlidir.
Tedaviye ne kadar erken ba�lan�rsa, t�kanan damar� a��c� tedavi y�ntemleri de en k�sa s�rede uygulanabilir ve kalbin hasar g�rmesinin �n�ne ge�ilmi� olur. Hastaya hastanede m�dahalede �nemli olan h�zl� tan� konulmas� ve m�dahalenin uygun bir �ekilde yap�lmas�d�r.
Kalp krizi esnas�nda yaln�zsan�z: Ki�inin kalp krizi ge�irdi�i esnada t�kal� olan damar�n� a�abilmek i�in yapaca�� bir manevra yok.
Bunun yan�nda;
- �ncelikle a�r� ba�lad��� anda telefonla yak�nlar�n�z� arayarak durumu haber verin.
- Bulundu�unuz yerin kap�s�n� aral�k b�rak�n. Bu, yard�ma gelecek olan ki�inin i�ini kolayla�t�rm�� olur.
- Kuvvetli �ks�r�k ge�ici olarak kan ak�m�n� art�rabilir. Yeni ba�lam�� bir p�ht�y� yerinden s�kme ihtimali �ok d���k olsa da burun deliklerinizi kapatarak kuvvetli bi�imde �ks�r�n.
- Evde aspirin varsa, bir bardak su ile al�n.
- Bunun d���nda kesinlikle bir �ey yiyip i�meyin.
- Pencereyi a�arak odaya oksijen girmesini sa�lay�n.
- Yard�m gelmesini, yatarak ya da oturarak bekleyin. Kesinlikle ayakta beklemeyin. ��nk� kalp krizi ile hastaneye gelen bir hastan�n bir travma sorunu olmamas� gerekir. E�er ki�i d��erek ba��n� �arpm��sa, kalp krizi ile ilgili yap�lacak tedaviler, ba�a al�nan darbe nedeniyle yap�lamayabilir.
- A�r�y� azaltmak i�in egzersiz yapmay�n.
- So�uk ya da s�cak suyun alt�na kesinlikle girmeyin. �zellikle so�uk su b�yle durumlarda �ok tehlikelidir. ��nk� kalp damarlar�n� b�zer ve t�kal� olmayan damarlar�n da daralmas�na neden olabilir.
Bir ki�i yan� ba��n�zda kalp krizi ge�irdiyse; 
- Sa�l�k deneyiminiz yoksa kalp krizi ge�iren birine m�dahale etmeyin, ba�ka hastalara veya kendinize ait kalp ila�lar�n� vermeyin.
- Hemen ambulans yard�m� isteyerek hastay� en yak�n tam donan�ml� bir hastaneye ula�t�r�n.
- Bu esnada, kalp krizi ge�iren ki�iyi uygun bir yere yat�r�n
- Ayaklar�n� kalp seviyesinin �zerine kald�rarak, kalbe daha �ok kan ak���n�n olmas�n� sa�lamaya �al���n
- �zerindeki s�k� olan k�yafetleri gev�etmek, kravat� ��zmek gibi yard�mlarda bulunun
- �nemli olan, hastay� tetkik ve tedavilerinin, yerinde ve uygun �ekilde yap�labilece�i bir hastaneye ula�t�rman�zd�r
Do�. Dr. Erhan Babal�k
Memorial Hastanesi Kardiyoloji Uzman�
Bilgi ve randevu i�in 444 7 888