Aşı olanlar taşıyıcı oluyor mu? Aşı olduktan sonra da Covid 19'u bulaştırabilir misiniz?

Aşı olanlar taşıyıcı oluyor mu? sorusunun yanıtı gündemin merak edilen konuları arasında yer alıyor. Aşı yoluyla iki tür bağışıklık elde edilebilir. Bunlardan birine etkin bağışıklık deniyor. Bu bağışıklık türünde, patojenin (hastalığa neden olan organizma) ciddi bir hastalık üretmesi engellense de, vücuda girmesi ya da kendini kopyalaması önlenemiyor. Sterilize bağışıklıkta ise enfeksiyon tamamen engelleniyor. Bazı durumlarda asemptomatik vakalar bile önleniyor. İkinci bağışıklık türü, aşı ile ilgilenen tüm bilim insanlarının amacı ama sürpriz bir şekilde çok sınırlı şekilde başarılabildi.

AŞI OLANLAR TAŞIYICI OLUYOR MU?

%90 etkili bir aşı, teorik olarak, 200 milyon insan aşılanırsa, yaklaşık 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabileceği anlamına gelir. Aşının gerçek etkinliği, kişinin altta yatan bağışıklık sistemine ve maruz kalma riskine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle taşıyıcı olma ihtimali bulunmaktadır.

Covid aşıları, %90'dan fazla etkili olan hastalıkları önlemede oldukça etkilidir ve ülkemizde de aşılama işlemleri devam etmektedir. Uzmanlar aceleyle normalleşmeye dönmenin doğru olmadığını ifade ediyor. Havaların ısınmasına rağmen Covid vakalarında en azından bir miktar canlanma görülebileceği belirtiliyor.

%90 etkili bir aşı, teorik olarak, 200 milyon insan aşılanırsa, yaklaşık 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabileceği anlamına gelir. Aşının gerçek etkinliği, kişinin altta yatan bağışıklık sistemine ve maruz kalma riskine bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, korumanın süresi veya ne zaman bir güçlendiriciye ihtiyaç duyulabileceği de henüz bilinmiyor.

KORONAVİRÜS VAKALARI, SINIRLAMALAR NEDENİYLE Mİ AŞI NEDENİYLE Mİ AZALIYOR?

Nottingham Üniversitesinden epidemolojist Keith Neal bu soruya kısa bir yanıt veriyor: "Bilmiyoruz, çünkü aşılar daha çok yeni kullanıma girdi."

Şu an kullanımda olan aşılar, öncelikli olarak bulaşmayı önleme noktasında değerlendirilmiş değil. Bu şu anda ikinci planda. Birinci sırada, semptom oluşması noktasındaki etkinlikleri geliyor. Londra'daki Imperial College'tan Profesör Danny Altmann, "Bu, hedeflerimizi daha pragmatik olarak belirlediğimiz anlamına geliyor" diyor.

Bilim insanları, bir seneyi aşkın süredir inceledikleri salgında, hastalığı doğal yollardan kapan kişilerin de yeniden hasta olabildiklerini biliyor. İngiltere'de yürütülen bir araştırmaya göre, antikor oluşumunun gözlendiği yüzde 17'lik bir kesimin ikinci kez virüsü kaptığını ortaya koydu. Bu kişilerin yüzde 66'sı hastalık belirtisi göstermedi ama şu anda biliniyor ki, asemptomatik vakalar da virüs taşıyıcısı olabiliyor.

OXFORD - ASTRAZENECA

Temmuz ayında, insanlarla benzer bir ciğer fizyolojisi olan makak maymunları üzerinde yapılan araştırmanın umut veren sonuçları oldu. Aşı, maymunların ciddi hasta olmaları önledi. ve fakat Covid 19'u kapmalarını engelleyemedi.

Aşılanmış maymunların da tıpkı aşılanmamış olanlar kadar virüsü kapabildikleri görüldü. Ancak aşı sayesinde ciğerlerinde viral partiküller daha az tespit edildi.

Araştırmanın sonuç yazısını kaleme alan bilim insanları, bulaşıcılığı engelleyemese de, aşının, "hastalığa dönüşme oranını dikkat çekici şekilde azalttığını" açıkladı.

Bu maymunlar üzerinde yapılan deneylerdi.

İnsanlar üzerinde yapılan üçüncü faz çalışmalarına doğru biraz hızlanalım.

Bu aşamada, alışıldık olanın dışında, placebo ve yeni aşı verilen gönüllülerden, asemptomatik vakaların tespiti için her hafta koronavirüs testi de yapmaları istendi.

Ocak ayında açıklanan sonuçlara göre, aşıyı önce yarım doz alan sonra da tam doz alan grupta yüzde 59 oranında enfeksiyonun önlendiği görüldü. Aşıyı iki tam doz alanlarda ise bu oran 4 puan düştü.

1 Şubat tarihinde ön rapor olarak açıklanan araştırmaya göre ise, bir tam doz verilen kişilerde, virüs tespit edilebilir vaka oranı yüzde 67 azaldı. Bunun da bulaştırma üzerinde ciddi etkisi olacağını gösterdiği değerlendirildi.

MODERNA

Moderna aşısının test aşamasında, virüs transferi konusunda değerlendirme yapılmamış olsa da, gönüllülere, birinci ve ikinci aşılar öncesi Covid 19 enfeksiyon testi yapıldı. Bu anlamı, gruplar arasında enfeksiyon oranlarının karşılaştırılabilmesi için yapıldı. İlk aşıyı olanlar arasında 14 kişinin koronavirüs testi pozitif çıktı, placebo verilenler arasında ise bu sayı 38'di.

Bu verinin, birinci aşı sonrasında asemptomatik vakaların üçte ikisini önlenebildiğini ortaya koyduğu belirtiliyor.

PFIZER - BIONTECH

Pfizer-BioNTech aşısının, insanların koronavirüs kapmasını engelleyip engellemediği üzerinde kesin bir kanıt bulunmuyor. Ama bazı erken işaretler olumlu.

Pfizer CEO'su Albert Bourla, Ocak ayı başında yaptığı açıklamada, maymun deneylerinde virüs transferi noktasında da ciddi bir koruma sağlandığını söyledi. Ancak bu veriler henüz insanlar üzerinde elde edilmiş değil.

İsrail'de sağlık çalışanlarından oluşan 102 kişilik bir grup üzerinde yapılan araştırmaya göre, iki doz aşı yapılanların yalnızca ikisinde düşük antikor tespit edildi. Yüzde 98'lik kesimde, Covid 19 kapan ve atlatan kişilerden daha fazla antikor gözlendi.

İsrail Sağlık Bakanlığı tarafından, yapılan bir araştırmaya göre, aşılandıktan bir hafta sonra, 715,425 kişiden yalnızca 317'sinin koronavirüs testi pozitif çıktı. Ancak yine de bu veriler konusunda dikkatli olmak gerekiyor; veriler üzerinde sınırlamaların ne denli etkili olduğu bilinmiyor. Bu aşılanmayan bir grup da içeren klinik bir araştırma değildi.

Araştırmayı yayınlayanlar, bu sonucun, taşıyıcılık ve virüs transferi noktasında da BioNTech aşısının önleyici olduğunu ortaya koyduğunu savundu. Ancak bu sonucun, tıp dünyasındaki uzmanlar tarafından değerlendirilmesi önemli.

NOVAVAX

Bu aşıya, henüz dünyanın herhangi bir yerinde kullanım onayı verilmedi. Ve tıpkı diğer aşılar gibi, enfeksiyonu ve virüs transferini önleme noktasında kapsamlı bir veri göstermiş değil.

Ancak geçen yılın Kasım ayında elde edilen bazı veriler, bilim insanlarını heyecanlandırıyor.

Şirket, makak maymunları üzerinde yapılan araştırmalarda, yüksek doz verilmesi durumunda, virüs transferinin tam olarak engellendiği sonucunun elde edildiğini açıkladı.

Bu, Novavax aşısını, pirimatlar arasında, asemptomatik virüs transferini de önleyen elit bir aşı grubu arasına sokuyor.

Bu sonuç önemli çünkü, makak maymunları ile insanların benzer bir solunum fizyolojisi bulunuyor.

Bilim insanları, aşının insanlar üzerinde de sterilize bağışıklık etkisi olup olmadığını araştıracak.

Dr. Nita Patel, Director of Antibody discovery and Vaccine development, returns a box of potential vaccines to a fridge at Novavax labs in Gaithersburg, USA, 20 March 2020.

Novavax halen onaylanmış değil.

TOPLUM BAĞIŞIKLIĞI

Aşılamanın toplum bağışıklığı üzerinde de büyük bir etkisi bulunuyor. Bilim insanları halen toplum bağışıklığı için gerekli olan sınırı tespit etmiş değil. Ancak aşıların tamamen virüs transferini sonlandırmaması halinde, aşının uygulanacağı kişi sayısının artacağı biliniyor.

Toplum bağışıklığı, yeterince insanın bağışıklık kazanması ile oluşan duruma deniyor.

Henüz kesin olmasa da, bir araştırmaya göre virüs transferinin bitmesi ve toplum bağışıklığı kazanılması için nüfusun yüzde 60 ila 72'sinin aşı olması gerekli.

Ancak aşının etkinliği yüzde 80 seviyesinde olursa, bu toplumun yüzde 75 ile 90'ının aşılanması anlamına geliyor.

İngiltere gelecek Eylül ayına kadar, ülke nüfusunun yüzde 75'ine denk gelen, tüm yetişkin nüfusunu aşılamayı amaçlıyor.

Çok sayıda bilim insanı, virüsü tamamen ortadan kaldırmanın değil, insandan insana bulaşmasını azaltma amacının güdülmesi gerektiğini söylüyor.

15.6.2021 - 54178