Evde karde�ler aras�nda; �zel ya�amda �iftler, arkada�lar; i� ortam�nda ise �al��anlar aras�nda ya�anabilir k�skan�l�k… Yani k�skan�l���n varl���n� i�inde bulundu�umuz hemen her ortamda hissedebiliriz.
Son y�llarda k�skan�l�k duygusuna, en �ok ortaokul/lise d�nemindeki gen�lerde yo�un olarak rastland��� g�zlemlenmi�tir. �zellikle, ergenlik d�nemini ya�ayan gen�ler aras�nda yayg�n olan bu duygunun giderek art�� g�stermesi insan� ger�ekten de d���nd�rmekte…
Gen�ler Neden Daha K�skan�?
Ergenlik d�nemi, insan ya�am�n�n en g�zel, en mutlu ve en g��l� y�llar�n� i�ine al�rken, ayn� zamanda bir kriz ya da bunal�m d�nemi olabilir. Bu y�llar, g��l� duygusal olu�umlar�n, zihinsel de�i�imlerin ya�and���, bunun yan� s�ra fiziksel olgunla�man�n ger�ekle�ti�i bir s�re�tir. Ergenler bu d�nemde, “Ben kimim?”, “Neye inan�p de�er veriyorum?” gibi sorular�n cevab�n� arama gereksinimini duyarlar.
Ergenlik d�neminde �e�itli duygusal tepkiler g�zlenmekte. Bunlar�n ba��nda da k�skan�l�k duygusu geliyor. K�skan�l�k, ba�ta da belirtildi�i gibi herkes taraf�ndan ya�anan normal bir duygu asl�nda. Ama �nemli olan dozudur. K�skan�l���n, imrenme, sonra g�pta etmeyle devam edip haset etmeye kadar gidebilece�i ger�e�ini daima ak�lda tutmak gerekir. K�skan�l�kta hep “Ah ke�ke!” demenin bir ad�m �tesi vard�r. A��r�s�, i� �at��maya ve d��manl��a, dedikodulara, rekabete ve arkada�l�k ili�kilerinde dalgalanmalara neden olabilir; hatta zarar verici, dostluklar� yok edici boyutlara ula�abilir.
G�zlemlenen �udur ki; g�n�m�z�n t�ketim toplumunda yeti�en gen�lerimizin b�y�k bir b�l�m�, s�rekli olarak kendilerini ba�kalar�yla kar��la�t�rma duygusunu ta��makta. Bu duygu onlar�, kimlikleri, yapt�klar� ya da sahip olduklar� �eylerle ilgili bir tatminsizli�e ve bunun sonucunda da, kendilerine olan g�ven duygular�n� azaltarak k�skan�l�k duygusuna y�nlendirmekte.
K�skan�l�k, gen�ler aras�nda en �ok “kar��la�t�rmalar”dan dolay� ya�anmakta ya da hissedilmekte. Ayr�ca bu olumsuz duygunun �zellikle “�zg�ven” eksikli�i olan ki�iler taraf�ndan yo�un olarak ya�and��� saptanm��t�r. Gencin kendisiyle ilgili mutsuzluklar� artt�k�a k�skan�l�k ya�ama olas�l��� da artmaktad�r.
E�itim Sistemi K�skan� Gen�ler mi Yarat�yor?
E�itim sistemimizdeki eksiklikler ve hatalar -s�rekli yap�lan s�navlar ba�ta olmak �zere- gen�lerimizi devaml� olarak rekabet ortam�n�n i�erisine almakta ve onlar �zerinde bask� yaratmakta. Bu bask�, okullarda arkada�lar aras�nda ba�ar�yla ilgili k�skan�l�klar�n da ya�anmas�na temel olu�turmaktad�r. � Bunlara ek olarak, gen�lerdeki k�skan�l�k duygusu “arkada�lar�n� kaybetme korkusundan” ya�anabilmektedir.
Daha bireysel ve h�rsl� yeti�tirilen gen�lerin “payla��m” duygusunu bilememeleri de bunu tetiklemekte. �li�kilerinde herhangi bir �ekilde tehdit hisseden gen�; �z�nt�, umutsuzluk, �fke duygular�n� yo�un bir �ekilde hissetmekte, sonu� olarak arkada�lar�n� k�skanmaktad�r.
Gen�lerin k�skan�l�k duygusunu ya�amalar�n�n ya da bu duygunun hedefi olmalar�n�n alt�nda yatan de�i�ik psikolojik nedenler de var.
Bunlar�n en ba��nda da “aile i�i ili�kiler” gelmekte. �ocuklar, kendi ailelerinde anne-babalar�n�n davran�� bi�imlerini �rnek olarak g�rd�klerinden, onlar� modellemeye ba�larlar ve kendi hayatlar�nda ayn� davran�� bi�imlerini sergilerler. �rne�in: K�skan� babay� g�ren erkek �ocuk, ileride kendi k�z arkada�lar�na da ayn� �ekilde davranacakt�r; ya da karde�ini devaml� k�skanan �ocuk b�y�k bir olas�l�kla sosyal hayat�nda arkada�lar�na da bu k�skan�l�k duygusunu ya�atacakt�r.
K�skan� oldu�unuzun ya da k�skan�l�k duygusunu kar�� tarafta hissetti�inizin bilincinde olmak, bunu payla�mak; nedenlerini bulmak ve sorunlar� a�mak i�in �ok �nemlidir.
D�r�stl�k her zaman arkada�lar aras�nda k�pr� olu�turulmas�na yard�mc� olur. Unutulmamas� gerekir ki k�skan�l�k; heyecan, korku, g�vensizlik gibi duygular�n ve d���ncelerin kar���m�ndan olu�ur. Herkes i�in kendine �zg� bir deneyimdir. Baz�lar� belli etmese de, herkes k�skan�l�k duygusunu az ya da �ok hisseder ve ya�ar. Sa�l�kl� arkada�l�k ba�lar�n� kaybetmemek ad�na bu duygunun varl���n� ve bunun sunucunda ya�ananlar� irdelemek, ��z�me ula�mak i�in at�labilecek en b�y�k ad�md�r.
Herkese Sa�l�k Dergisi
23.9.2010 - 2300
|