Güneş yanığı, cildin yoğun bir şekilde güneş ışığına maruz kalması sonucunda meydana gelen, maruz kalan bölgenin akut ilgihaplanması durumuna denir. Peki güneş yanığı nasıl tedavi edilir? Güneş yanığına ne iyi gelir? Güneş yanığı için tavsiyeler nelerdir?
GÜNEŞ YANIĞI NEDİR? Güneş yanığı, derinin güneş ışığına kısa sürede ve aşırı miktarda maruz kalması sonucunda meydana gelen bir rahatsızlık. Dalga boyu 300 nanometre civarında olan ultraviyole ışınları buna sebeb olur. Işığa maruz kalan deri önce en dış tabakasını kalınlaştırarak ışığın tesirinden kendini korumaya çalışır. Hemen ardından deriye rengini veren bir pigment olan Melanin yapımını arttırır. Derinin rengi bu pigmentin artmasından dolayı koyulaşır. Işığa maruz kalma daha da uzarsa 1-24 saat içinde rahatsızlık belirtileri kendini göstermeye başlar. Belirtiler hafif bir kırmızılıktan derinin balonlaşmasına kadar değişir.
Yazın ilk defa güneşlenmeye çıkanlar 30 dakikadan fazla kalmamalıdır. Sabah saat 10.00'dan önce, akşamüstü saat dörtten sonra güneş ışınlarının en az zararlı oldukları zamanlardır. Bulutlar güneşin ultraviyole ışınlarının büyük kısmını zaptederlerse de, bir kısmını bıraktıklarından gölgede de yanma olmaktadır. Atmosferin üst kısmında bulunan ozon tabakası, güneşin öldürücü şualarının büyük bir bölümünü tutmaktadır. Güneş yağları ve kremleri mutlak koruyucu olarak bilinmemelidir. Bunların içinde % 5 amino benzoik asit ihtiva edenleri en faydalı olanlardır.
Güneş yanığının tedavisinde ilk yapılacak olan soğuk komprestir. Ağrı giderici pomatlara rağbet etmemelidir. Şiddetli yanıklarda steroit ihtiva eden haplar doktor tavsiyesine göre kullanılabilir.
Deride kabarıklık, aşırı kızarıklık, su toplama, baş ağrısı, titreme ve kusma gibi şikayetleriniz varsa güneş yanığı tedavisi için hekime başvurmalısınız. Bu şikayetler durumunuzun ciddi olduğunu ve uzman müdahale gerektirdiğini gösterir.
AMELE YANIĞI NEDİR? Amele yanığı bir güneş yanığı türüdür. Vücudun bir kısmının giysi, saç, şapka vb. şekillerde güneş ile temasının kesilmesi ve diğer bir kısmının güneşe maruz kalması sonucu ortaya çıkar. Halk arasında amele yanığı denmesinin sebebi, işçilerin güneş altında, atlet gibi iş giysileriyle yanmalarından kaynaklanır. Şık bir görüntü olarak kabul edilmez. Biçimsiz ve orantısız bir yanma türüdür. Ciltteki renk farkını kapatmak için, amele yanığı olan yerler havlu, tişört gibi şeylerle kapatılıp, rengi değiştirilmek istenen yerler açık bırakılarak güneşlenilebilir. Uzun saçtan kaynaklanan ensedeki, alın, kulaklardaki vs. beyazlık ise saçın toplanmasıyla veya kestirilmesiyle ortaya çıkar ve bunun da tek çözümü saçın toplanılarak veya düzgün bir ense tıraşıyla güneşlenilmesidir.
Amele yanığının sık görüldüğü yerler:
- önkollar (kısa gömlek veya tişört yüzünden)
- ense (uzun saç veya gömlek yakası yüzünden)
- bacaklar (eğer şort giyilmişse)
- ayak bilekleri (genellikle çoraplar yüzünden)
- alın (eğer şapka giyilmişse)
- bilek (eğer saat takılıyorsa)
GÜNEŞ YANIĞINA NE İYİ GELİR? Güneş yanığına maruz kalanlar cildini yeterince soğutması çok önemlidir. Yani güneş yanığı olduğunda yapılması gereken ilk şey cildin soğutulmasıdır. Cildin soğutulması acıyı azaltır ve ihtihabı önlemektedir. Fakat buna ek olarak buz küpleri gibi çok soğuk olan maddeler de güneş yanığı tedavisi için uygun görülmemektedir. İlk tedavi için soğuk suya batırılmış havlu kullanılabilir. Cildin soğutulması işlemi en az yarım saat uygulanmalı mümkünse yanık oluşan bölgede ağrı tamamen kesilinceye kadar soğuk kompres uygulaması devam etmelidir. Buna ek olarak sıvı içecek alımı çok önemli bir noktadır. Çünkü güneş yanığı yüzünden ciltte fazla miktarsa sıvı kaybı olmuş olur.
Güneş yanığı tedavisi için evde popüler olarak uygulanan en bilindik yöntem yanık cilde soğuk yoğurt sürülmesidir. Bu tedavi yöntemi soğuk olduğundan sadece acıyı hafifletir, lakin yanık sebebiyle oluşan iltihabı iyileştirmede etkisi olmamaktadır. Ayrıca doktorlar tarafından yapılan açıklamaya göre süt ürünlerindeki bakteriler enfeksiyonları tetikleyebileceği için peynir, yoğurt vb. gibi süt ürünleri içeren besinleri cilde sürmekten kaçınmak gerekmektedir. Ayrıca cilde diş macunu kesinlikle sürülmemelidir. Faydadan çok zararı vardır.
Güneş yanığına iyi gelen şeylerden birisi de papatya ya da aloe vera içeren ürünlerdir. Bu ürünler iltihap giderici özelliğine sahip olduğu için yanık bölgeye sürülürse bu bölgenin iyileşmesini hızlandırır. Fakat cilde herhangi bir madde, krem, merhem vb. şeyler sürmeden önce içeriğine iyi bakmak gerekir. Çünkü içeriğinde alerjiniz olabilecek bir madde olabilir. Bunu denemek için ilk önce cildinizde küçük bir alana sürüp öyle test etmenizi tavsiye ederiz. Güneş yanığı olan bölgeye günde birkaç kez nemlendirici jel ve losyon uygulayabilirsiniz. Bu sayede cildin sıvı kaybını en az seviyede tutmuş olursunuz.
GÜNEŞ YANIĞINA İYİ GELEN MADDELER, GIDALAR, KREMLER NELERDİR? Güneş yanığına iyi gelen birçok madde, gıda, krem, besin vardır. Bunlardan en bilindikleri aşağıdaki gibidir.
1-) YOĞURT: Güneş yanığı denilince ilk akla gelen yoğurt olur. Yoğurt, cildi yatıştırıcı, soğutarak rahatlatıcı özelliği ile güneş yanığına iyi gelenler arasında ilk sırayı korumaktadır. Ayrıca yoğurt, cildin iyileşmesi için yardımcı probiyotikler ve enzimler içerir. Tavsiye edilen uygulama şekline göre yoğurdun dolapta soğutulmuş ve yağsız olması gerekir. Güneş yanığı olan kısımlara sürülen yoğurt, en fazla beş dakika tutulmalı ve sonrasında bol su ile durulanmalıdır.
2-) SİYAH ÇAY: Halk olarak en sevdiğimiz, gün içerisinde en çok tükettiğimiz içecek siyah çaydır. Aynı zamanda siyah çayın yanık bölgeleri rahatlatma özelliği vardır. Güneş yanığı için poşet siyah kullanmak gerekiyor. Sallama diye tabir ettiğimiz 3-4 çay poşetini ılık suya koyun ve siyah hale gelmesini bekleyin. Bu şekilde demlenmiş çayı soğutun. Sonrasında çay poşetleri ile veya batırdığınız bir bezle güneş yanığı olan kısma sürün. Gece yatmadan önce yapılması tavsiye edilmektedir.
3-) SALATALIK: Güneş yanığı için doğal çözümlerden biri olan salatalık, antioksidan ve analjezik özellikleri bulunmaktadır. Birçok cilt kreminde kullanılan salatalık, nemlendirici ve rahatlatma özelliğine sahiptir. Yapmanız gereken ise basit. Salatalığı kabuğu ile birlikte rendeleyerek suyunu sıkın. Sonrasında bu elde edilen salatalık suyunu güneş yanığına maruz olan kısımlara sürün. Diğer yandan blenderda kalan katı kısmı aloe vera jeli veya mısır nişastası ile yoğun macun elde edebilirsiniz.
4-) AVOKADO: Avokado ile hazırladığınız bir merhem güneş yanığına iyi gelecektir. Size gerekli olan bir tane avokado ve bir çay kaşığı bal. Avokadonun içi kısmını çıkarıp bal ekledikten sonra iyice karıştırın. Elde edilen macunu güneş yanığı kısmına sürün. 15 dakika bekledikten sonra bol su ile durulayın.
5-) MUZ: Keyifle yediğimiz muz ile hazırlayacağınız merhem de sizin güneş yanığına deva olacaktır. Bir adet muzu çatal ile ezdikten sonra yanık olan kısma sürün. Yaklaşık on dakika bekledikten sonra bol su ile durulayın.
6-) ELMA SİRKESİ: Sirke birçok derde deva bir üründür. Cildi rahatlatması, cilt kızarıklıklarını gidermesi, cildinizde ferahlama sağlaması nedeniyle güneş yanığına iyi gelmektedir. Tavsiye edilen şekli ise ılık bir duştan sonra uygulanmasıdır. Sirkeyi yanık bölgeye pamuk ile sürebilir, bir sprey ile sıkabilirsiniz. Bir tatlı kaşığı elma sirkesini bir bardak suya karıştırın. Sonrasında yanıkların üzerine uygulayın.
7-) ZEYTİNYAĞI: Mutfağımızda sağlık açısından mutlaka bulundurmamız gereken zeytinyağının birçok faydası vardır. Güneş yanığına maruz kalan cilt, kurur ve cildin gerilmesine neden olur. Bu konuda zeytinyağı derdimize derman olacaktır. Zeytinyağının cildi besleme ve yumuşatma özelliğinin faydasını göreceğiz. Tavsiye edilen kullanım şekli; güneş yanığına maruz olan kısımlara zeytinyağı sürdükten sonra üzerine temiz bir bez veya havlu ile örtün. Yaklaşık 10-15 dakika bu şekilde bekletin. Sonucunda ise ciltteki gerilmenin azaldığını ve rahatlamayı fark edeceksiniz.
8-) ALOE VERA: Birçok kullanım alanı ve faydası olan aloe vera, yanık tedavilerinin vazgeçilmez doğal yöntemidir. Cildi ölü ciltlerden arındıran, temizleyen aloe vera, güneş yanığı hafif ise birkaç gün içinde tedavi eder. Aloe vera yatıştırıcı, serin ve güneş yanığı dışında acı ve kızarıklığı emmek gibi yararlıdır. Güneş yanığı olan kısma aloe vera jeli yedirip cilt emdikten sonra soğuk suyla yıkayabilirsiniz. Sonucunda ise ağrınızın hafiflediğini, kızarıklığın azaldığını göreceksiniz.
9-) YULAF EZMESİ: Yulaf ezmesinin cildi yumuşatma özelliği vardır. Fakat yulaf ezmesi, yağlı ciltler için tavsiye edilmektedir. Kuru ciltleri daha da kurumasına neden olabilir. Güneş yanığına iyi gelen yulaf ezmesi nasıl hazırlanır? Bunun için iki kaşık yulaf unu ile yarım tatlı kaşığı soda ve yarım tatlı kaşığı su ile karıştırmak gerekiyor. Hazırlanan bu karışımı biraz soğumaya bırakılır. Devamında yavaşça parmak uçları ile yanık bölgelere sürün. 3-4 dakika kadar beklettikten sonra bol su ile durulayın. Rahatlamanın ve ciltteki gerilmenin azaldığını hissedeceksiniz.
10-) SOĞUK SÜT: Cildi koruyan ve iyileşmesine yardımcı olan soğuk süt, güneş yanığı tedavisi için en kolay çözümlerden biridir. Yapmanız gereken şey ise çok basit. Tül, pamuk veya bezi soğuk süte batırdıktan sonra yanık olan kısma hafifçe bastırın.
11-) MISIR NİŞASTASI: Güneş yanığına iyi gelen mısır nişastası, serin bir doku oluşturur. Aynı etkiyi kabartma tozu da göstermektedir. Bu iki üründe güneş yanığından kaynaklanan kızarıklığı giderir ve acıyı giderir. Yapmanız gereken ise macun kıvamına gelene kadar soğuk su ekleyin. Macunu güneş yanığı bölgesine sürerek biraz bekleyin ve durulayın.
12-) PATATES EZMESİ: Ciltteki enflamasyonu azaltan patates, ağrı kesici özelliği ile güneş yanığına iyi gelmektedir. Bunun için iki patates gerekiyor. İyice yıkadıktan sonra rendelenen patatesler, blendera koyun ve iyice karıştırın. Çıkan patatesin suyuna pamuk bandırın ve iyice yedirin. Sonrasında yanık olan bölgeye sürün. Diğer yandan patatesleri dilimleyerek yanık bölgeye uygulayabilirsiniz.
GÜNEŞ YANIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR? Güneş yanığının en belirgin belirtisi, her harekette acı veren, kızarmış bir cilttir diyebiliriz. Bu ciltte hafifçe şişlik ve kaşıntı durumu da olabilmektedir. Eğer şiddetli bir kaşındı ve ağrı varsa lütfen doktorunuza başvurun. Güneş yanığının bazı en belirgin belirtileri aşağıdaki gibidir.
- Bulantı ve kusma
- Titreme
- Boyun tutulması
- Baş ağrısı
- Ateş
Ek olarak eğer küçük çocuklar veya bebekler güneş yanığına maruz kaldıysa kesinlikle bir doktora başvurmanızı tavsiye ederiz.
GÜNEŞ YANIĞI NEYE SEBEP OLUR? Az derecede güneş yanığı sadece ciltte kızarıklığa neden olur. Fakat yüksek derecede güneş yanığı ciltte kabarlıklara sebep olabilir. Haliyle iyileştiğinde ciltte yara izi bırakabilir. Güneş yanığı sadece güneşten olabilen bir rahatsızlık değildir. Solaryum vb. gibi yapay ışıklardan da güneş yanığı oluşabilir.
GÜNEŞ YANIĞI NASIL GEÇER? Yukarıda paylaştığımız yöntemleri uygulamanın dışında güneş yanığı nedeniyle yanmayı, acıyı hafifletecek bazı yapabileceğiniz şeyler vardır. Bunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
- Sık sık ılık suya duş almak sizi rahatlatacaktır. Duş alırken tazyikli olmamasına dikkat edin. Ve duş sırasında kimyasal ürünler kullanmayın.
- Yanık olan bölgelere soğuk suya batırdığınız bez ile kompres yapın. Etkisi geçtikçe bezi tekrar ıslatın.
- Güneş yanığına maruz kalmanız nedeniyle vücudun suya ihtiyacı oluşur. Bu nedenle gün içerisinde su içmeyi unutmayın.
- Giysilerinizi pamuklu, bol ve rahat olanlardan seçin
- Serin ve sessiz bir odada uzanmak güneş yanığı nedeniyle oluşabilecek baş ağrınıza iyi gelecektir.
GÜNEŞ YANIĞININ NEDEN OLDUĞU DURUMLAR NELERDİR? Güneşe uzun süre maruz kalmak ilerleyen yaşlarda ciddi hastalıklara neden olabilir. Her ne kadar D vitamini açısından faydalı olsa bile güneş yanığı ve güneş şu komplikasyonlara neden olabilir;
1) Cildin erken yaşlanması
2) Yüz ve ciltte çillerin oluşması
3) Cilt lezyonları
4) Cilt kanseri
5) Enfeksiyonlar
6) Gözde oluşacak hasarlar
18.11.2020 - 49289