Yatak �slatma nedir, ne s�kl�kta g�r�l�r?
|
|
|
|
|
|
Be� ya��na gelmi� bir �ocukta yatak �slatma normal de�ildir. Bu durum �ocu�un istemsiz ve fark�nda olmadan uykuda yata��n� �slatmas� anlam�na gelen En�rezis Nokt�rna sorunu oldu�unu g�sterir. Bu ya�taki her 100 �ocuktan yakla��k 14-15’i uykuda alt�n� �slat�r. On sekiz ya��ndaki her 100 ki�iden birinde bu sorun devam edebilmektedir.
Yatak �slatma neden olur?
�drar kesesi ve idrar tutmaya yarayan kaslar�n kontrol� sinir sistemi taraf�ndan yap�lmaktad�r.Gece idrar kontrol�n�n sa�lanmas�;
• Uyku s�ras�nda idrar hissinin alg�lanmas�,
• Gece �retilen idrar miktar�n�n uygun d�zeyde tutulmas� merkezi sinir sisteminin olgunla�mas�,
•Mmesane ve ilgili kaslar�n geli�mesi ve
•V�cutta �retilen baz� maddelerin yeteri kadar salg�lanmamas� ile ili�kilidir.
Yatak �slatma sorununun ortaya ��kmas�nda yukar�da say�lan idrar tutma i�levi ile ilgili fakt�rleri etkileyen birden fazla nedenin rol oynad��� bilinmektedir. Anne babalar yata��n� �slatan �ocuklar�n bir k�sm�n�n uykular�n�n a��r oldu�undan s�z ederler. Ger�ekten de alt�n� �slatma sorunu olan �ocuklar�n �nemli bir b�l�m�nde uyku s�ras�nda idrar kesesinin dolulu�u, di�er bir deyi�le idrar yapma ihtiyac� hissedilememektedir. �i�i gelen �ocuk uyanamamaktad�r. Bunun sonucu olarak �ocuk uykusunda s�k��t���n� hissedip uyanmadan refleks olarak �i�ini yapmaktad�r.
Baz� alt�n� �slatan �ocuklarda ise gece �retilen idrar�n normalden fazla oldu�u saptanm��t�r. Gece �retilen idrar�n fazla olmas� durumunda mesane kapasitesi a��lmakta ve uykuda �i� yapma ihtiyac� ortaya ��kmaktad�r. Bu durum uykunun a��r olmas� fakt�r� ile birle�ince gece alt�n� �slatma ortaya ��kmaktad�r. Gece alt�n� �slatan �ocuklar�n bir k�sm�nda ise idrar kesesinin �al��mas� ile ilgili bozukluk saptanmaktad�r. �i� yapma ihtiyac� uyand�racak kadar idrar birikmese de mesanenin dolmas� s�ras�nda ani olarak ortaya ��kan s�k��ma hissi zamans�z �i� yapmaya, yata�� �slatmaya yol a�maktad�r.
�ocuk ve aile su�lu mu?
Yatak �slatma �ocu�unuzun bilin�li bir davran��� de�ildir. Yatak �slatmay� ortaya ��karan nedenler �ocu�unuzun kontrol etmesi m�mk�n olmayan i�lev bozukluklar�d�r. �ocu�un gece alt�n� �slatmas� anne baban�n onlar� iyi e�itememi� olmas� anlam�na da gelmez. Alt�n� �slatma sorunu �ocu�un b�y�mesi s�ras�nda idrar kontrol� ile ilgili baz� i�levlerin olgunla�mas�n�n gecikmesi ile ili�kilidir. Anne baban�n �ocu�un yatak �slatmas�na tepki ile yakla�mas� veya cezaland�rma yolunu se�mesi sorunu ��zmek bir yana �ok daha derinle�mesine yol a�abilir. Gece yata�� �slatmaya yol a�an nedenler �ocu�un su�u veya ailenin hatas� olmayan, ancak tedavi edilmesi gereken durumlard�r. Do�ru tedavi i�in mutlaka sa�l�k kurumlar�nda konunun uzmanlar�ndan yard�m al�nmal�d�r.
Yatak �slatma psikolojik nedenlere mi dayan�r?
Genel inan���n aksine gece yatak �slatma psikolojik sorunlar�n neden oldu�u bir rahats�zl�k de�ildir. Fakat gece alt�n� �slatman�n �ocukta psikolojik sorunlara yol a�abildi�i bilinmektedir. Alt�n� �slatma nedeniyle �evresi taraf�ndan tepki g�ren, ba�ka bir yerde geceleyemeyen, tatile gidemeyen, durumundan utan� duyan bir �ocu�un psikolojik a��dan etkilenmeyece�ini d���nmek m�mk�n de�ildir. �ocuklarda, gece yatak �slatma, anne-babalar�n bo�anmas� ve kavga etmelerinden sonra ���nc� en travmatik olay olarak g�r�lmektedir. Bu nedenle be� ya��n� ge�mi� �ocuklarda hala s�ren yatak �slatma sorunu tedavi edilmelidir.
Tedavisi m�mk�n m�?
Yatak �slatman�n can s�k�c� bir durum olmas� kimi zaman konunun aile i�erisinde konu�ulmak istenmemesine yol a�maktad�r. Bu �ekilde �st�n�n kapat�lmas� sorunun tedavisini zor hale getirmekte ve aile i�erisinde gerginli�in artmas�na neden olmaktad�r. Yatak �slatma sorununun kendili�inden ge�mesini beklemek do�ru de�ildir. �ocu�u ruhsal a��dan zor durumda b�rakabilen bu rahats�zl��� tedavi etmek hem gereklidir, hem de m�mk�nd�r. Yatak �slatma, ila� ile tedavi edilebilmektedir. �la� tedavisinde desmopressin isimli etken madde kullan�lmaktad�r. Alt�n� �slatan �ocuklar�n bir b�l�m�nde geceleri idrar �retimini azaltmakla g�revli ADH ad� verilen madde yeteri kadar yap�lamamaktad�r. Desmopressin kullan�larak v�cuttaki ADH’n�n eksikli�i giderilmekte b�ylece gece boyunca mesanenin idrar hissini ortaya ��karacak kadar dolmas�n�n �n�ne ge�ilmektedir. �ocuklarda kullan�m� son derece kolay a��zda eriyen tabletler �eklinde verilen desmopressin tedavisiyle �ocuklar�n %60-70’inde gece kuru kalma sa�lanabilmektedir. �la� tedavisinin yan� s�ra alarm cihazlar� ve uzman hekimlerin kontrol�nde eklenebilecek ba�ka tedavi �ekilleri de mevcuttur.
20.2.2013 - 12069
|
|