Prostat Nedir?
Prostat, erkeklerde idrar kesesinin alt�nda bulunan ve �retra denilen idrar kanal�n� saran bir bezdir. Yeti�kin bir erkekte prostat 18-20 gram a��rl���ndad�r. Prostat salg� bezinin g�revi meniyi olu�turan s�v�n�n bir k�sm�n� sa�lamaktad�r.
Prostat B�y�mesi Nedir?
Prostat 30’lu ya�lardan itibaren giderek b�y�meye ba�lar. Ya�la beraber prostat b�y�meye devam etmesine ra�men ileri ya�lar d���nda prostat�n bu b�y�mesi �o�u erkekte �nemli s�k�nt�lara neden olmaz. �zellikle prostat�n i� k�sm� b�y�yerek idrar yoluna bask� yaparak ve t�kayarak idrar ak���n� engelleyebilir. T�kan�kl���n derecesine g�re hastan�n �ikayetleri de�i�mektedir.
Bu duruma iyi huylu prostat b�y�mesi veya medikal ad�yla BPH (benign prostat hiperplazisi) denmektedir. Ancak 60'l� ya�larda erkeklerin yar�s�ndan fazlas�nda, 80'li ya�larda ise %90'�nda BPH nedeniyle belirtiler g�r�ld��� bildirilmektedir. BPH ile prostat kanseri farkl� hastal�klard�r. BPH prostat kanserine d�n��mez, fakat prostat kanseri ile birlikte olabilir. Ay�r�c� tan� mutlaka yap�lmal�d�r.
Hastalar�n �ikayetleri 2 ana grupta de�erlendirilir:
�rritatif semptomlar
S�k idrara ��kma(g�nd�z ve gece)
Aniden ve kuvvetli idrar yapma iste�i
�drar yapma hissi olu�tu�unda idrar ka��rma
�drar yaparken yanma olmas�
Obstr�ktif semptomlar
�drar ak�m h�z�n�n ve idrar kal�nl���n�n azalmas�
�drar� ba�latmakta g��l�k
Kesik kesik ve �atall� idrar yapma
�drar�n sonunda damlama
�drar� tam bo�altamama hissi
�drar� yaparken �k�nma ihtiyac� hissetme
�drar yak�nmalar� BPH’ne �zg� yak�nmalar olmay�p, ayn� yak�nmalar prostat kanserine ba�l� olarak da olabilir. BPH prostat kanseri ile birlikte bulunabilir. Bu nedenle mutlaka prostat kanseri ay�r�c� tan�s� yap�lmal�d�r.
BPH’n�n komplikasyonlar�
�drar retansiyonu(�drar yapamama): �drar yolu tam olarak t�kan�r ve hasta idrar yapamaz. Buna ba�l� olarak kar�n alt b�lgede �iddetli a�r� olu�ur. �drar yolundan bir sonda tak�larak idrar kesesinde biriken idrar bo�alt�lmal�d�r.
�riner sistem enfeksiyonu: BPH’ya ba�l� olarak idrar�n mesanede kalmas� sonucu iltihap olu�abilir. Bu durumda hastada idrarda �iddetli yanma ve y�ksek ate� olu�abilir.
Mesane dekompesasyonu: Prostat�n idrar yolunu t�kamas�na ba�l� olarak tam bo�alamayan idrar kesesi giderek geni�ler, zay�flar ve zamanla kas�lma yetene�ini kaybedebilir. �drar kesesinin kas�lma g�c�n� kaybetmesi i�eride s�rekli art�k idrar kalmas�na neden olur. Bazen ameliyat yap�lsa bile bu bozukluk d�zelmeyebilir.
Mesane ta�lar�: Mesane de t�kan�kl�k nedeniyle biriken idrar iltihaba ve minerallerin ��kmesiyle mesane ta�lar�na yol a�abilir.
B�brek yetmezli�i(Akut veya kronik) : BPH’ya ba�l� olu�an �riner sistem enfeksiyonlar�nda �st sistem b�brekler etkilenerek b�brek yetmezli�ine kadar giden komplikasyonlar olu�abilir. Di�er yandan prostat� olu�turdu�u t�kan�kl��a ba�l� olarak mesanede ba�l� bas�n� art��� ve i�eride s�rekli art�k idrar kalmas� nedeniyle zamanla b�breklerde geni�leme ve buna ba�l� b�brek i�lev bozukluklar� olu�abilir. Ender de olsa baz� hastalarda b�brek yetmezli�i ortaya ��kabilir.
Hemat�ri(�drardan kan gelmesi): BPH’n�n olu�turdu�u t�kan�kl�k, enfeksiyon ve mesane ta�lar� sonucu idrardan kan gelebilir. Hemat�ri sonda tak�lmas�n� veya operasyonu gerektirebilir.
Bu komplikasyonlar bir veya birden fazlas�n�n olu�tu�u hastalarda ameliyat gerekmektedir.
Prostat�n de�erlendirmesinde �u te�his y�ntemleri uygulan�r.
1. Parmakla Rektal Muayene(PRM): Prostat�n b�y�kl���, �eklini ve k�vam� de�erlendirilir.
2. Serumda PSA (total ve serbest PSA) testi: Kan d�zeylerinin y�kselmesi enfeksiyonlarda olabildi�i gibi prostat kanserinde de olmaktad�r.
3. Kreatinin ve �re d�zeyleri: Serum kreatinin ve �re d�zeyi ileri d�zeydeki prostat hastalar�nda artabilir.
4. �drar analizi: �drar analizinde iltihap h�crelerinin bulunmas� veya kan h�crelerinin bulunmas� halinde buna yol a�an ba�ka bir hastal���n varl��� g�z�n�ne al�nmal�d�r.(�riner sistem enfeksiyonu, �reter ta�lar�, Mesane t�m�rleri gibi)
5. �drar ak�m h�z� �l��m�(�roflowmetre): Prostat�n idrar yolunu t�kamas�na ba�l� olarak idrar ak�m�nda azalma ve idrar yapma s�resinde uzama g�r�lecektir. Bu testin de�erlendirilmesi i�in 150ml idrar yap�lmas� gerekmektedir.
6. Ultrasonografik inceleme : Prostat�n b�y�kl���, yap�s�, mesanede ta�, t�m�r varl��� ve b�breklerin yap�s� hakk�nda bilgi al�nabilir.
7. Semptom skor sorgulamas�: IPSS denilen bir sorgulama sistemi ile hastalar�n yak�nmalar�n�n derecesi hakk�nda bilgi sahibi olunabilir.
8. Postmiksiyonel rezid�el idrar (PMR) tayini
�drar yapt�ktan sonra idrar kesesinde kalan idrar miktar�n�n saptanmas�d�r.
9. �rodinami(Bas�n�-Ak�m )�al��mas�
Bu inceleme ile hastan�n yak�nmalar�n�n idrar kesesinin kas�lma bozukluklar�ndan ve/veya prostat�n yapt��� t�kan�kl�ktan kaynaklan�p kaynaklanmad��� anla��l�r.
10. Sisto�retroskopi : Prostat�n idrar yollar�n� ne �l��de t�kad���n� anlamak ve prostat b�y�mesi d���nda idrar yollar�nda mevcut di�er bir hastal��� saptamak amac�yla idrar yolundan sistoskop denilen aletle girilerek bu b�lgelerin g�zle g�r�lerek de�erlendirilmesi yap�labilir.
Tedavi Se�enekleri:
BPH tedavisi medikal ve cerrahi tedavi olarak ayr�lmaktad�r. Cerrahi tedaviden ka��lamayaca�� durumlar haricinde medikal tedavi ilk se�enek olarak g�z�n�nde bulundurulmal�d�r. Medikal tedaviden beklenen sonu� al�nam�yorsa ya da tedaviye ra�men iyile�mi� olan belirtiler zamanla tekrar meydana geliyorsa art�k farkl� tedavi alternatifleri g�ndeme gelmelidir.
A)Medikal tedavi:
Alfa-blokerler(Tamsulosin,Alfuzosin,Terazosin,Doksazosin): Mesane boynu ve prostatta yer alan d�z kas yap�lar�n� gev�eterek idrar kanal�n�n geni�lemesini sa�larlar.
5-Alfa red�ktaz inhibit�rler(Finasterid,Dutasterid)i: Testosteronun aktif hali olan dihidrotestosteron’a (DHT) d�n���m�n� engelleyerek etki ederler. Bu yolla prostat�n belirli oranda k���lmesini sa�lad�klar� bildirilmektedir.
Fitoterapi(Sabal ekstresi – Saw Palmetto): Sabal ekstresi bitkisel k�kenli bir ila� olup, prostat i�indeki iltihaplanmay� ve prostat�n b�y�mesindeki fakt�rleri engelleyerek prostat �zerinde rahatlat�c� etki g�sterir
B)Cerrahi Tedavi:
Hastaya idrar yapmama nedeniyle sonda tak�ld��� durumlarda
Tekrarlayan idrar kanamalar� varl���nda,
Tekrarlayan idrar yolu infeksiyonlar� varl���nda
Mesane ta�� varl���nda,
�st �riner sistem yani b�brek hasar�n�n olu�tu�u hastalarda direkt cerrahi tedavi �nerilmektedir.
Medikal tedavinin yeterli gelmedi�i durumlarda art�k giri�imsel tedavi alternatifleri g�ndeme gelmelidir. Cerrahi tedavi a��k veya TUR denen trans�retral yolla olmak �zere 2 yolla yap�labilir. Trans�retral (TUR) yolla yap�lan operasyonda �e�itli enerji kaynaklar� kullan�labilir. Buna ba�l� olarak operasyon isimlendirilir.
1.TUR-Prostat (Monopolar, bipolar ve Plazmakinetik y�ntemi): �yi huylu prostat b�y�mesinin (BPH)cerrahi tedavisinde en s�k uygulanan y�ntemdir. Operasyon genel veya spinal anestezi alt�nda yap�labilir. Operasyon bir optik sistem g�r�nt�lerin bir monit�re aktar�larak b�y�t�lm�� g�r�nt�ler e�li�inde yap�l�r. Bu ameliyat s�ras�nda s�rekli y�kama s�v�s� kullan�lmas� gerekmektedir. Trans�retral yolla girilerek prostat enerji kaynaklar� ile k���k par�alar halinde kesilir ve loop yard�m�yla kanamalar durdurulur. �drar kesesi i�erisinde biriken prostat dokular� daha sonra vakum sistemiyle d��ar�ya ��kart�l�r. Operasyon sonras� mesaneye idrar yolundan bir kateter konularak 2 g�n s�reyle b�rak�l�r.
2.Lazer Vaporizasyon veya en�kleasyon: Ayn� �ekilde trans�retral yolla girilerek lazer enerji kayna�� ile prostat�n buharla�t�r�lmas� ya da prostat�n en�kleasyonu �eklinde uygulan�r.(KTP, Diod, thulium, Holmium)
Greenlight Lazer
Son y�llarda lazer kullan�m� t�bb�n bir�ok alan�nda yayg�nla�m�� ve g�n�m�ze kadar bir�ok lazer t�rleri prostat ameliyatlar�nda kullan�lm��t�r. Bu ama�la en son olarak Greenlight (Ye�il I��k) lazer y�ntemi kullan�lmaktad�r. Greenlight lazer prostatektomi veya t�bbi ad�yla PVP (Photoselective Vaporizastion of the Prostate) y�nteminde kullan�lan KTP lazer, ye�il ���k olu�turmakta ve bu nedenle y�ntem ‘’Greenlight Prostatektomi’’ olarak an�lmaktad�r. KTP lazer prostat dokusu taraf�ndan selektif olarak absorbe edilmektedir, yani prostat i�in se�ici bir �zelli�i vard�r. Greenlight lazer enerjisi asl�nda kandaki hemoglobin taraf�ndan emilmekte ve prostat dokusu ile beraber kan damarlar�n� da buharla�t�rmaktad�r. Bu y�zden i�lem s�ras�nda kanama yok denecek kadar az g�r�lmektedir.
3.A��k Prostatektomi: Prostat a��rl��� 100-120 gram�n �zerindeki prostatlarda ve/veya �ok say�da mesane ta�� varl���nda uygulanmaktad�r.
Minimal invaziv tedaviler
Prostatik stent uygulamalar�
Medikal tedavilere cevap vermeyen ve cerrahi tedavi gerektirdi�i halde genel durum bozuklu�u nedeniyle ameliyat edilemeyecek olan hastalarda uygulanabilir.
Trans�retral Mikrodalga Tedavisi(TUMT)
Trans�retral mikrodalga tedavisi b�y�yen prostat dokusunu k���ltmek amac�yla kullan�lan bir y�ntemdir.
4.12.2012 - 11722
|