�lk ke�fedildi�i y�llarda �ok �nemsenmeyen ‘erken ergenlik’ �imdilerde modern �a��n en b�y�k problemleri aras�nda yer al�yor. Pek �ok ailenin m�cadele etti�i erken ergenlik tedavi edilmedi�inde hastal�klara davetiye ��kar�yor. �zellikle erken ergenlik problemine k�z �ocuklarda daha s�k rastlan�yor, k�sa boylu kalma ve psikolojik problemler gibi sorunlara neden oluyor. Liv HOSPITAL Kad�n Sa�l��� Klini�i’nden Op. Dr. Evrim Aksoy anlatt�.
Ergenlik, �ocukluktan eri�kinli�e ad�m at�lan d�nemdir. �ocu�un fizyolojik, psikolojik ve sosyal a��dan bir dizi de�i�imlerin ya�ad��� zamansal bir s�re�tir. Hepsinden �nemlisi bu d�nemin sonunda �reme yetene�i kazan�lm�� olur. Ergenlik ya�� normalde k�z �ocuklar�nda 8-13, erkek �ocuklar�nda ise 9-14 ya� aras�d�r. E�er ergenli�e ait belirtiler k�zlarda 8, erkeklerde ise 9 ya��ndan �nce g�r�l�yorsa �ocuk erken ergenli�e girmi� demektir. Normalde ergenli�in k�zlardaki ilk belirtisi meme dokusunun b�y�mesidir. Bunu takiben genital b�lge ve koltuk alt� t�ylenmesi g�r�l�r. Nihayetinde ilk adet kanamas�n�n ba�lamas�yla da tamamlanmaya do�ru gider. Erkeklerde ise ilk belirti testislerin b�y�mesidir. Daha sonra bunu penis b�y�mesi, genital b�lge ve koltuk alt� t�ylenmesi, seste kal�nla�ma, v�cut kas kitlesinin art��� ve eri�kin g�r�n�me ula��lmas� izler. T�m belirtilerin biri veya birden fazlas�n�n k�zlarda 8, erkeklerde 9 ya��ndan �nce ortaya ��kmas� erken ergenlik problemine i�aret eder.
Erken ergenli�e k�zlarda m� erkeklerde mi daha s�k rastlan�yor?
Erken ergenlik k�zlarda erkeklerden daha s�kt�r ve �o�u zaman nedeni ortaya konulamaz. Ancak bazen altta yatan �ok �nemli bir t�bbi problem olabilir. �zellikle de erkek �ocuklarda g�r�l�yorsa daha da ��pheli yakla�mak gerekir.
Altta yatan ciddi bir problem de olabilir!
Erken ergenli�e giren �ocuklar akranlar�ndan �nce b�y�meye ba�lad�klar�ndan kemiklerdeki b�y�me noktalar� da daha �nce kapan�r, akranlar�ndan daha k�sa boylu olabilirler. Normalden erken d�nemde ya�amak zorunda kald�klar� adet kanamas�, eri�kin g�r�n�me ula�mak gibi durumlar �ocu�u psikolojik a��dan olumsuz etkileyebilir. E�er altta yatan t�bbi bir problem bulunuyorsa (beyin t�m�rleri gibi) ve tan� konulmakta ge� kal�n�rsa hayat� tehdit edebilir.
GDO’lu ve hormon katk�l� besinler erken ergenlik sebebi!
D�nyada son 10 y�lda, �lkemizde de son 5 y�lda �zellikle dikkati �eken oranda erken ergenlik problemine rastlan�yor. Yap�lan ara�t�rmalar ald���m�z g�dalar i�inde bulunan hormon ve katk� maddelerinin �ocuklarda bu duruma neden oldu�unu g�steriyor. B�y�me hormonu eklenerek yeti�tirilen meyveler (�ilek vs) sebzeler (domates, brokoli vs), yine hormon (�zellikle �strojen) eklenerek h�zl� b�y�t�len tavuklar ve yumurtalar, etler ve s�tler �ocuklarda hormon uyar�s�na neden olabiliyor. Normal �artlarda �ocukluk d�neminde bu hormon uyar� sistemi beyinde, ergenli�e kadar sessiz bir bekleme s�recindeyken bu d�� uyar�lar�n art��� ile aktif hale geliyor. Ayn� zamanda katk� maddeleri kadar olmasa da iklim de�i�iklikleri ve fiziksel ko�ullar, kullan�lan plastik malzemeler, oyuncaklar i�indeki hormon benzeri etki olu�turan kimyasallar da erken ergenli�i ba�latabiliyor. Fast food tarz� ve yapay end�stri �r�nleri ile beslenme al��kanl�klar� obeziteye neden olarak v�cut ya� oran�n� artt�rmak ko�uluyla erken ergenli�e neden olabiliyor.
Erken ergenlik �ocuklar� nas�l etkiliyor?
Ruhsal ve beyin geli�imi a��s�ndan hen�z �ocuk ancak v�cut yap�s� olarak eri�kin g�r�n�m�nde olan bu �ocuklar k�sa boylu kalabiliyor.
�ocuklar kimlik �at��mas� ya��yor.
Arkada�lar�, ailesi ve ��retmenleriyle ileti�im problemi ya�ayan �ocuk okulda ba�ar�s�z oluyor.
Agresif, kendine g�vensiz, de�ersizlik duygusuna sahip bu �ocuklarda madde ba��ml�l���, intihar e�ilimi g�r�lebiliyor.
Tedavisi nas�l yap�l�yor?
�yi bir de�erlendirme ve tan� sonras�nda farmakolojik maddeler kullan�larak aktif olmu� sistem bask�lan�yor, erken ergenlik durduruluyor. Ger�ek ergenlik ya�� beklenip zaman� gelince bu ila�lar kesilerek ergenli�in geli�mesine izin veriliyor. �ocu�un psikolojik problemleri i�in de mutlaka yard�m al�nmal�. Erken ergenlik probleminde ��z�m endokrinolog, jinekoloj, psikolog, psikiyatristin de i�inde bulundu�u multidisipliner bir yakla��mla m�mk�n olabiliyor. Modern hayat�n getirdi�i bu olumsuz etkileri �nlemek �imdilik ancak bireysel �aba ile m�mk�n. Beslenme al��kanl�klar�, kullan�lan malzemeler a��s�ndan dikkat etmek ve hepsinden �nemlisi de erken ergenli�e ait bir belirti varsa g�zden ka��rmamak �ok �nemli. Bu y�zden ailelere b�y�k g�rev d���yor.
Erkeklerde erken ergenlik hangi hastal�klar�n belirtisi olabilir?
Beyin t�m�rleri
Beyin abseleri ve enfeksiyonlar�
B�brek�st� bezlerinin t�m�rleri
Yumurtal�k-testis t�m�rleri ve hastal�klar�
Yap�lan de�erlendirmede bu durumlar�n olmad��� belirlendikten sonra erken ergenli�e neden olan d�� fakt�rleri d���nmek gerekir. �zellikle GDO’lu (geneti�i de�i�tirilmi� maddeler) besinlere maruz kalmama konusunda her bireyin daha bilin�li olmal�. K�z �ocuklar�nda problem olsun ya da olmas�n ergenlikle ilgili ilk muayeneleri 13 ile 15 ya� aras�nda mutlaka yap�lmal�. Aileler de bu konuda daha dikkatli olmal�
23.2.2013 - 12094
|