Parkinson Hastal���n�n G�r�lme S�kl��� Art�yor!

Bakirk�y Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sagligi Sinir Hastaliklari Egitim ve Arastirma Hastanesi N�roloji Klinigi Parkinson Hareket Hastaliklari ve Demans Poliklinigi Sorumlusu Uzman Dr. Aysu Sen, Parkinson hastaliginin kirsal kesimlerde yasayanlarda ve kuyu suyu kullananlarda daha �ok g�r�ld�g�n� s�yledi.

Parkinson Hastalýðýnýn Görülme Sýklýðý Artýyor!

Parkinson hastaliginin ilk kez 1817 yilinda James Parkinson isimli bir Ingiliz doktor tarafindan tanimlandigini hatirlatan Aysu Sen, hastalik hakkinda sunlari a�ikladi: “Baslangi� yasi ortalama 60’tir ve g�r�lme sikligi yasla birlikte artar. Hastalarin % 5 kadarinda 40 yasin altinda baslar.


Bu gruba “Gen� Baslangi�li Parkinson” deniliyor. Hastalarin b�y�k �ogunlugu, genelde ileri yaslarda baslayan ve ailesel olmayan “sporadik” denilen gruptalar. K���k yasta baslamis olan hastaligin genetik olma olasiligi daha y�ksektir. Beyin sapi b�lgesinde bulunan, substansiya nigra (siyah �ekirdek) isimli bir h�cre grubunda yavas olarak ilerleyen h�cre �l�m� ve dejenerasyon olmasiyla karakterizedir. Bu h�crelerdeki se�ici-ilerleyici kayip ve dejenerasyonun sebebi hen�z bilinmiyor, ancak hastalik daha �ok kirsal kesimde yasayanlarda ve kuyu suyu kullananlarda g�r�l�yor. Tarim ila�larinin bir etkisi olabilecegi d�s�n�lmektedir.


Siyah �ekirdekteki h�cre grubu “dopamin” denilen bir kimyasal maddeyi �retir. Dopamin, hareketlerimizin baslatilmasini, akici ve ahenkli olmasini saglar. Parkinson hastaliginda siyah �ekirdekteki h�crelerin azalmasi sonucunda dopamin eksikligi olmakta ve bu nedenle hastaligin belirtileri ortaya �ikmaktadir.”


Dr. Aysu Sen, Parkinson hastaliginin belirtilerini ise s�yle siraladi;


1. Hareketlerin yavaslamasi (Bradikinezi): Hastalarin her t�rl� hareketlerinde yavaslama, agirlasma olur. Eger hastalik koldan basladiysa, beceri isteyen ince islerde g��l�k olur. �rnegin d�gme ilikleme ve tiras olmada zorluk, yazinin giderek k���lmesi gibi belirtiler g�zlenir. Hastalik bacaklari etkilediginde ise ayagini s�r�yerek y�r�me, �zellikle basamaklari �ikarken veya engebeli yollarda ayagin takilmasi g�r�lebilir. Bu istemli hareketler disinda g�z kirpmak ve y�r�rken kollari sallamak gibi otomatik olarak yapilan hareketler de azalir veya kaybolur. Hareketlerde yavaslik ne kadar belirgin olsa da hastalarda kuvvet kaybi (fel� durumu) yoktur.


2. Kaslardaki tonusun artmasi (Rijidite): Normalde dinlenme halindeyken kaslarda, kas tonusu olarak adlandirilan, hafif bir kasilma vardir. Parkinsonda ise hastanin kolu veya bacagi hafif�e b�k�lmeye �alisildiginda harekete karsi s�rekli diren�le karsilasilir. Hastalar bu durumu yorgunluk, agri, kramp, sertlik, tutukluk seklinde hissedebilir.


3. Titreme (Tremor): Istirahat halindeyken kollar ya da bacaklarda tipik kaba bir titreme g�zlenir . Elin bas ve isaret parmaginda para sayma hareketi seklinde sinirli kalabilir. Hastalar ellerini kullanmaya basladiklarinda bir s�re kaybolur.


Eller ileri dogru uzatilip havada bekletildiginde de g�zlenebilir. Burada �zerinde durulmasi gereken bir nokta var. Halk arasinda zannedildigi gibi Parkinson hastaliginda mutlaka titreme olmasi gerekmez. Titreme �nemli bir bulgudur, fakat titremesi olmayan Parkinson hastalari da vardir. Ayrica, her titremesi olan Parkinson hastasi degildir. Heyecan, stres gibi durumlarda normal insanlarda da titreme olabildigi gibi titremeyle giden “ailevi/esansiyel tremor” denen iyi gidisli bir hastalikta ve bazi yaslilarda da titreme g�zlenebilir.


4. Durus refleksinde bozulma: Normalde ayakta hareketsiz olarak duran bir insani ittiginizde ayaklarinin ve kollarinin pozisyonunu ani olarak degistirerek dengesini saglar ve d�smez. Parkinson hastaliginda bu refleks bozuldugundan, hastayi aniden geriye dogru ittiginizde, dengesini saglayamaz ve yere d�sebilir. Buna “postural refleks bozuklugu” denmektedir. Ayrica hastalarin ayakta duruslarinda da bozulma g�zlenir. Hastalar �ne dogru egik, kollari dirsekten hafif�e b�k�k ve g�vdeye dogru �ekilmis olarak dururlar.


Parkinson hastaligi diyebilmek i�in bu d�rt belirtinin hepsinin birden olmasi gerekmemekte. Bu belirtiden ikisi bulundugunda tani konulmaktadir.


Parkinson Hastaliginda g�r�lebilen diger belirtiler;


Monoton, al�ak sesle, zor anlasilir bi�imde konusma. Bazen hecelerin tekrari.


Y�r�me bozuklugu: Bazen ani olarak hizlanma, istedikleri zaman duramama ve d�sme . Kapi esikleri ve dar yerlerden ge�erken kilitlenme.


Yutma zorlugu, tansiyon d�smesi, salya akmasi, ayaklarda sisme, kabizlik, idrar yapma problemleri, cinsel fonksiyon bozukluklari, ciltte yaglanma artmasi-pullanma, asiri terleme, g�rmeyle ilgili problemler, agrilar, depresyon, unutkanlik  bunama gibi belirtiler de g�r�lebilmektedir.


Parkinson hastaligina benzeyen ve onunla karisabilen “parkinsonizm” tablolari da vardir. Bunlar:


1. Parkinson hastaliginda g�r�lebilen belirtiler yaninda baska ek belirtiler de g�r�len ”Parkinson arti sendromlari”: Multisistem atrofisi (MSA), Ilerleyici g�z hareketleri felci (PSP) ve kortikobazal gangliyonik dejenerasyon (CBD) olarak adlandirilan hastaliklar.


2. Baska bir sebep ya da hastalik nedeniyle beynin etkilenmesi sonucu g�r�len Parkinsonizm tablolari: Bazi ila�lar, beyin damar tikanikliklari, travma, civa-manganez zehirlenmesi, bazi enfeksiyonlar gibi.


Parkinson Hastal���n�n Tedavisi


�la� Tedavisi: Ana prensip beyinde yetersiz �retilen dopamini yerine koymaktir. Bunun i�in, beyinde dopamin �reten h�creler tarafindan dopamine d�n�st�r�len “levodopa” isimli bir madde kullanilmaktadir. Yillar i�inde yapilan g�zlemler sonrasinda, uzun yillar levodopa kullanan -�zellikle gen�- hastalarda bazi problemler ortaya �iktigi g�r�lm�st�r; Tedaviye baslandiktan d�rt bes yil kadar sonra hastalarin yaklasik yarisinda levodopanin etki s�resi kisalip, daha �nceleri yeterli gelen ila� sikligi yeterli gelmemekte ve hastalar bir sonraki ila�larini alma zamanina yakin ilacin etkisinin ge�tigini fark etmekteler.


Buna “a�ilma-kapanma d�nemleri” veya “motor dalgalanmalar” denilmekte. Hastalarda kollar, bacaklar, g�vdede kivrilma, b�k�lme, kasilma ve atma seklinde istem disi hareketler de ortaya �ikabilmekte veya yeterli dozda alinmasina ragmen ila� zaman zaman hi� etki etmemektedir. Bu nedenle gen� hastalarda levodopa baslanmasini m�mk�n oldugunca geciktirmek gerekmektedir.


Gen� yastaki hastalarda �ncelikle baslanmasi tercih edilen “dopamin agonistleri” denen bir grup ila� daha vardir. Bu ila�lar, beyin h�crelerindeki dopamin baglanma b�lgelerine baglanarak, onun etkilerini yaparlar.


Gen� ve titremesi fazla olan hastalarda antikolinerjikler denen ila�lar da kullanilabilmektedir. Yaslilarda bellekle ilgili problemler yaratabilmeleri nedeniyle tercih edilmiyorlar.


Beyindeki dopamin miktarini �esitli mekanizmalarla arttirarak etki eden ve “enzim inhibit�rleri” denen bir grup ila� daha kullanilmaktadir.


Ayrica hastalarda g�r�lebilen depresyon, uykusuzluk, hayaller (hal�sinasyonlar), hezeyanlar (varsanilar), bunama, kabizlik gibi diger belirti ve bulgular i�in de bunlara y�nelik ila�lar kullanilabilmektedir.


Cerrahi Tedavi: Parkinson hastaliginda tedavi �ncelikle ila�larla yapilmaktadir. Cerrahi tedavi t�m hastalar i�in uygun bir y�ntem degildir. Tedaviye yeterli yanit alinamayan bazi belirtiler i�in veya levodopanin uzun s�reli kullanimi nedeniyle ortaya �ikabilen motor dalgalanmalar ve istemsiz hareketler gibi durumlarda cerrahi tedavi d�s�n�lebilmektedir. Cerrahi girisim yapilabilmesi i�in hastada olmamasi gereken bazi kosullar bulunmaktadir. Hastayi takip eden n�roloji uzmani gerekli g�rd�g�nde cerrahi tedaviye karar vererek, beyin cerrahisi b�l�m�yle isbirligi yapmaktadir.


Parkinson hastaliginda dopamin eksikligi nedeniyle beyinde bazi b�lgeler fazla �alismakta. Bu cerrahi y�ntemlerle de fazla �alisan b�lgeler daha az �alisir hale getirilmektedir. Bu ama�la “yakma (destr�ktif) cerrahisi” veya “pil takma cerrahisi (Derin beyin stim�lasyonu)” olarak iki y�ntem kullanilmaktadir.


Egzersiz: D�zenli fiziksel aktivite ve egzersizin kas sertligi ve hareket yavasligi �zerine olumlu etkileri vardir. Kaslar ve eklemlerin islevlerini daha iyi s�rd�rebilmelerini saglarlar. Uzun s�reli, yorucu olmasi gerekmemektedir. Y�r�y�s, y�zme ya da diger spor aktiviteleri �nerilebilir.

14.1.2011 - 4174



�lgili Di�er Yaz�lar
Parkinson hastasý beyin pili ameliyatýyla hareket kazanmak istiyor
Parkinson hastas� beyin pili ameliyat�yla hareket kazanmak istiyor
"Parkinson hastalarýný beyin pili yaþama baðlýyor"
"Parkinson hastalar�n� beyin pili ya�ama ba�l�yor"
Pandemide parkinson hastalarý dikkat
Pandemide parkinson hastalar� dikkat
Parkinson tedavilerle iyileþme saðlanan bir hastalýk
Parkinson tedavilerle iyile�me sa�lanan bir hastal�k
Rusya
Rusya'dan tedavi i�in T�rkiye'ye geldi
Konuyla �lgili Sorular
�lgili Forum Konular�

SA�LIK HABERLER� T�m Haberler Saðlýk Haberleri Rss

FOTO GALER� T�m Foto Galeriler
Diþ Fýrçanýzý Karanlýk Yerde Tutuyorsanýz Dikkat! Tehlike Saçýyor
Di� F�r�an�z� Karanl�k Yerde Tutuyorsan�z Dikkat! Tehlike Sa��yor
Yumurtayý Piþirmeden Önce Yýkamak Ne Kadar Doðru?
Yumurtay� Pi�irmeden �nce Y�kamak Ne Kadar Do�ru?
Kan Lekeli Yumurta Yenir mi?
Kan Lekeli Yumurta Yenir mi?
Lahana Yapraklarýný Göðsünüze Sarýn, Faydasý Ýnanýlmaz
Lahana Yapraklar�n� G��s�n�ze Sar�n, Faydas� �nan�lmaz

SA�LIK V�DEOLARI T�m Videolar
Saðlýk Video Göziçi Ýðne Nedir? Neden Yapýlýr? Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
G�zi�i ��ne Nedir? Neden Yap�l�r? �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Yakýný Görememe ve Tedavisi Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Yak�n� G�rememe ve Tedavisi �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Botoks Nedir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Botoks Nedir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Katarakt Ameliyat Sonrasý Gözlük Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Katarakt Ameliyat Sonras� G�zl�k �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi

 

[Hata Bildir]