Siroz toplumda isim olarak bilinen eski bir hastal�k olmas�na kar��n siroz nedir sorusu hala pek �ok ki�i taraf�ndan sorulmaktad�r. Genel olarak sirozun karaci�er hastal��� oldu�unu s�ylemek m�mk�nd�r. Pek �ok nedenden dolay� karaci�erde olu�an tahribat�n ard�ndan karaci�erde ortaya ��kan fonksiyon bozuklu�u siroz olarak adland�r�l�yor. Peki, Siroz Belirtileri Nelerdir? ��te detaylar haberimizde... S�ROZ NED�R?Karaci�er, yakla��k 1, 5-2 kg a��rl���nda, futbol topu b�y�kl���nde �nemli g�revleri olan bir organd�r. Ve v�cutta kendi kendini yenileme �zelli�ini elinde bulunduran tek organ olarak varl���n� s�rd�rmektedir. Kandaki toksinleri filtrelemek, yiyecekleri sindirmeye yard�mc� olan enzimlerin �retilmesi, �eker ve besinlerin depo edilmesi, kan�n p�ht�la�mas�n�n sa�lanmas� ve enfeksiyonlarla m�cadele konusunda sorumlu organ karaci�erdir. Bu y�zden karaci�erde olu�abilecek �ok k���k bir sorun, b�y�k sonu�lar do�urabilmektedir. Karaci�er her incindi�inde kendini onar�r ve sert bir yara dokusu meydana getirir. �ok fazla yara dokusu mevcut oldu�unda, organ d�zg�n �al��amaz hale gelir. Yaral� dokunun yava� yava� sa�l�kl� karaci�er h�crelerinin yerini almas�na neden olan hastal��a siroz hastal��� denir. �e�itli hastal�klar nedeniyle, bazen de bilinmeyen nedenlerle g�n y�z�ne ��kabilir. Genellikle enfeksiyon ve alkol ba��ml�l��� nedeniyle uzun bir s�re zarf� devam eder. �o�u zaman karaci�erde geri d�n�lemez bir hasar b�rakt��� i�in telafisi olmaz fakat erken te�his ile beraber ortaya ��kabilecek potansiyel sorunlar� kontrol alt�nda tutabilecek tedaviler olas�d�r. S�ROZ NED�R, NEDEN OLUR? Siroz, hepatit ve kronik alkolizm gibi bir�ok karaci�er hastal���n�n sebebiyet verdi�i karaci�erde ileri derecede hasar olu�umuna denir. Karaci�erde a��r� alkol t�ketimi gibi nedenlerle yara dokusu olu�abilir. Siroz daha ileri a�amalara ge�tik�e, daha fazla skar dokusu olu�ur ve bu da karaci�erin �al��mas�n� zorla�t�r�r buna dekompanse siroz denir. Kan�n dokuya ula�amamas� sebebiyle yeni damar yollar� olu�ur ve bu da karaci�eri daha olumsuz etkileyerek ya�am� tehdit eder. Sirozun neden oldu�u karaci�er hasar� genellikle geri al�namaz. Ancak karaci�er sirozu erken te�his edilirse hasar�n kademesi s�n�rland�r�labilir. S�ROZ NEDENLER�? S�ROZU ARTIRAN ETMENLER NELERD�R? Siroz bir gecede olu�maz ve ortaya ��kmaz. Karaci�ere uzun s�reli verilen zararlar�n neticesinde siroz hastal��� g�n y�z�ne ��kabilmektedir. Sirozu tetikleyecek etkenler: A��r� alkol t�ketme Obezite Uzun s�reli devam eden hepatit B ya da hepatit C enfeksiyonu Kistik fibrozis V�cudunuzun �eker i�lemesini zorla�t�ran rahats�zl�klar�n varl��� V�cudunuzda �ok fazla demir olmas� Wilson hastal��� Karaci�erde biriken ya� Safra kanallar�n�n sertle�mesi ve yaralanmas� V�cudun karaci�er h�crelerine sald�rmas�na sebep olan otoimm�n hastal�klar Safra kanal�n�n t�kanmas� Baz� genetik sindirim bozukluklar� Frengi ve bruselloz dahil olmak �zere baz� enfeksiyonlar Baz� ila�lara g�sterilen reaksiyonlar S�ROZUN KOMPL�KASYONLARI NELERD�R?Karaci�eri Besleyen Damarlardaki Y�ksek Tansiyon (Portal Hipertansiyon); Siroz karaci�erdeki normal kan ak���n� yava�lat�r ve b�ylece ba��rsaklardan ve dalaktan karaci�ere kan getiren damardaki bas�nc� art�r�r. Bacaklarda ve Kar�n B�lgesinde �i�lik; Portal damardaki artan bas�n�, bacakta ve kar�nda s�v� birikmesine neden olabilir. Dala��n B�y�mesi; Portal hipertansiyon, dalakta �i�liklere, �i�meye, beyaz kan h�crelerinin ve trombositlerin s�k��mas�na sebep olabilir. Kandaki az miktarda bulunan beyaz kan h�creleri ve trombosit miktar� sirozun ilk belirtisi olabilir. Kanama; Portal hipertansiyon, kan�n daha k���k damarlara y�nlendirilmesine ve bu da ekstra bas�n�la gerilen k���k damarlar patlayarak ciddi kanamalar do�urabilir. Enfeksiyonlar; Siroz, v�cudunuzun enfeksiyonlarla sava�makta zorluk �ekebilir. Yetersiz Beslenme; Siroz, v�cudunuzun besinleri i�lemesini zorla�t�rarak halsizlik ve kilo kayb�na sebebiyet verebilir. Beyinde Toksik Olu�umu (Hepatik Ensefalopati); Sirozdan hasar alan karaci�er, toksinleri temizleyemez hale gelebilir. Bu toksinlerin beyinde birikmesi zihin kar���kl���na, konsantrasyon g��l���ne sebebiyet verebilir. Sar�l�k; Sar�l�k cildin ve g�z beyazlar�n�n sararmas�, idrar�n koyula�mas� belirtileriyle kendini g�sterir. Kemik Hastal���; Sirozu olan ki�iler, kemik g��lerini kaybedebilir ve daha b�y�k bir risk alt�ndad�r. Karaci�er Kanseri Riskinde Art��; Karaci�er kanseri ge�mi�i olan insanlar�n b�y�k bir k�sm�nda �nceden var olan siroz mevcuttur. Akut-Kronik Siroz; �oklu organ yetmezli�i, sirozu olan ki�ilerde belirgin bir komplikasyondur. S�ROZ BEL�RT�LER� NELERD�R?Hasar yayg�nla�ana kadar herhangi bir belirti ba� g�stermeyebilir fakat zaman�n etkisiyle ve karaci�erde meydana gelen hasar b�y�d�k�e baz� belirtiler ortaya ��kabilir: Yorgunluk ve halsizlik ��tahs�zl�k ve kilo kayb� Mide bulant�s� V�cudunuzda meydana gelen kolay kanama ve morarma hali Bacaklarda ve kar�nda ortaya ��kan �i�kinlik Sar�l�k(cildinizin ve g�zlerinizin sararmas�yla) Yo�un ka��nt� Ciltte �r�mcek a��n� and�ran kan damarlar� Avu� i�lerinde meydana gelen k�zar�kl�k veya t�rnaklarda beyazla�ma mevcudiyeti Konsantrasyon ve haf�za problemleri Kad�nlarda adet sorunlar�n�n varl��� Erkeklerde cinsel d�rt�lerin kaybolmas�, g���slerin b�y�mesi, testislerin k���lmesi Kan kusma Kar�nda su birikimi Meydana gelen �iddetli kas kramplar� Kahverengimsi renkte idrar Ate� B�y�m�� dalak Kemik hastal���, kemiklerin daha kolay k�r�lmas�na sebebiyet verir. S�ROZUN TANI Y�NTEMLER� Sirozun semptomlar�, hastal���n ba��nda hissedilemeyebilir. Bazen rutin bir kontrol yapt�rana kadar ki�i siroz hastas� oldu�unu ��renemeyebilir. Doktor, ilk olarak alkol t�ketimi ve t�bbi ge�mi� hakk�nda sorular soracakt�r. Ayr�ca karaci�erin durumu hakk�nda bilgi edinmek i�in sizi inceleyecektir. Sirozun tespiti genellikle rutin bir kan testi ya da muayene arac�l���yla sa�lan�r. Do�rulama ad�na laboratuvar ve g�r�nt�leme testleri talep edilebilir. Testler: Doktorunuz sirozdan ��phelendi�i takdirde kan testi yap�lmas�n� isteyecektir. Ayr�ca karaci�erinizin do�ru �al���p �al��mad���na dair i�aretleri de�erlendirecektir. Bu i�aretler: Karaci�er enzim seviyeleri Kandaki d���k protein seviyeleri Anormal kan say�m� Bir vir�s enfeksiyonu Otoimm�n karaci�er hastal��� varl���nda ortaya ��kan antikorlar G�r�nt�leme Testleri: Doktorunuz ayr�ca MRI veya ultrason gibi g�r�nt�leme testlerine de ba�vurulabilir. Biyopsi: Karaci�erde ne kadar hasar kald���n� ��renmek amac�yla karaci�er dokunuzun bir �rne�inin al�nmas�na dayanan biyopsiye ba�vurulabilir. Hekiminiz yap�lan testler sonucunda size sirozun hangi a�amas�nda oldu�unuzu s�yleyebilir. E�er sirozu telafi etti�inizi s�yl�yorsa bu karaci�erinizde yara izi oldu�u manas�na gelir, ancak yine de �nemli g�revlerini yerine getirebilir. Bu noktada herhangi bir semptom fark etmeyebilirsiniz. E�er doktor dekompense siroz oldu�unu s�ylerse, karaci�erde meydana gelen yaralanma k�t�d�r ve d�zg�n bir �ekilde i�levlerini yerine getiremiyor demektir. Bu da �ok fazla semptomun ortaya ��kabilece�i manas�na gelmektedir. S�ROZ TEDAV� Y�NTEMLER�Tedavi plan� karaci�erin ne kadar yaraland���na ba�l� olarak �ekillenir. Tedavideki �ncelikli ama�, daha fazla hasar� �nlemek i�in siroza neden olan durumu ortadan kald�rmakt�r. Bu da demektir ki: Hemen alkol t�ketmeyi kesin. Hatta doktorunuz alkol ba��ml�l��� i�in bir tedavi program� �nerebilir. Sirozunuz karaci�erinizdeki ya� birikiminden kaynaklan�yorsa kilo vermelisiniz. Hepatit B ya da Hepatit C mevcutsa ila� alman�z gereklidir. Ka��nt�, a�r�, yorgunluk gibi belirtilerin hafiflemesi ad�na da ila� al�nabilir. Hekiminiz ayr�ca, sirozdan kaynakl� ortaya ��kabilecek komplikasyonlar� tedavi etmek isteyecektir. A�a��daki gibi tavsiyeler g�ndemde olacakt�r: D���k Sodyumlu Diyet; �i�meyi kontrol alt�nda tutmaya yard�mc� olabilir. Bu s�k�nt�dan muzdarip ki�ilere, doktorlar da ila� almay� tavsiye edebilir. V�cudunuz �ok fazla s�v� tutuyorsa, onu bo�altman�z gereklidir. Kan Bas�nc� �la�lar� V�cudunuzda �i�mi� ya da patlam�� kan damarlar�n�n neden oldu�u kanamay� kan bas�nc� ila�lar� azaltabilir. Ciddi bir �ekilde geni�lemi� damarlar varsa ameliyat olmak gerekebilir. Antibiyotikler ve A��lar; Di�er enfeksiyonlar�n ortaya ��kmas�n� �nleyebilir ve tedavi edebilirler. Hekiminiz, toksin birikimini indirgemek ad�na ila�lar tavsiye edebilir. Karaci�erde iltihap olu�umlar� mevcutsa steroid kullan�m� yard�mc� olabilir. Doktor, sirozun bir komplikasyonu olan karaci�er kanserine yakalan�p yakalanmad���n�z� takip ve erken te�his amac�yla d�zenli testler yap�lmas�n� tavsiye edebilir. Genellikle sirozun karaci�ere verdi�i tahribat geri al�namaz, fakat ��te ikisi tahrip edilmi� ya da al�nm�� olan ki�iler bile normal hayatlar�na geri d�nebilir. Siroz hastal���na uzun s�reli hepatit neden oluyorsa, hasar tespiti erken yap�l�p, enfeksiyon tedavi edilmelidir. Erken te�his ve tedavi daha b�y�k sorunlar ya�anmas�n�n �n�ne ge�ilebilir. Sirozu erken evrede te�his edilen �o�u insan, sa�l�kl� bir �ekilde hayat�n� s�rd�rebilir. Hastada obezite ya da �eker hastal��� mevcutsa kan �ekeri kontrol alt�nda tutulmal� ve kilo vermelidir, ya�l� karaci�er hastal���n�n sebebiyet verdi�i hasar� azaltabilir. E�er hasar alkol ba��ml�l���ndan kaynaklan�yorsa, i�meyi hemen b�rakt���n�z takdirde sirozu daha sa�l�kl� y�netebilirsiniz. KARAC��ER NAKL� AMEL�YATI Sirozun derecesi ciddi oldu�u takdirde, karaci�er nakli ihtiyac� do�abilir. Bu olduk�a b�y�k ve uzun s�re�li bir durumdur. �len bir organ don�r�nden yeni bir karaci�er alabilmek i�in bekleme listesine girmeniz gerekecek. Ya da baz� ki�iler ya�ayan birinden karaci�erinin bir k�sm�n� alabilir.
10.11.2022 - 63267
|