��lyak

��lyak Nedir?

��lyak hastal��� ba��rsaklarda besin maddelerinin sindiriminin ve emiliminin bozulmas�na yol a�an bir hastal�kt�r. ��lyak hastal��� olan insanlar; bu�day, arpa, �avdar ve bir dereceye kadar da yulafta da bulunan bir protein olan ‘gluten’ e kar�� hassasiyet g�sterirler. Bu ki�iler gluten i�eren g�dalarla beslendiklerinde ince ba��rsaklar�nda olu�an immunolojik reaksiyonlar sonucu h�crelerde iltihap ve hasar olu�turur. Olu�an bu hasar sonras�nda besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulaca��ndan, ishal ve zamanla v�cutta baz� maddelerin eksikli�i ortaya ��kar.

��lyak hastal��� genetik bir hastal�kt�r ve hastalar�n y�zde10 kadar�nda ailede ��lyak hastal��� olan ba�ka bireyler vard�r. �ift yumurta ikizlerinde y�zde30 oran�nda g�r�l�rken, tek yumurta ikizlerinde g�r�lme oran� y�zde70’tir.

Baz� viral enfeksiyonlar ve stres durumlar� hastal���n ortaya ��kmas�na sebep olabilir. Her ya�ta ortaya ��karsa da 8-12 ayl�k �ocuklarda ve 30-40 ya� aral���nda daha s�kt�r. �leri ya�larda da ortaya ��kabilmektedir. “Latent” veya “sessiz ��lyak” hastal��� ise, bu hastal��a ait tipik bulgular�n olmad��� fakat kal�tsal yatk�nl��� olan hastalar i�in kullan�lan bir terimdir.  Bu hastalarda zamanla ��lyak hastal��� yerle�ir.

Belirtileri Nelerdir?

Emilim ve sindirim bozuklu�unun derecesine ba�l� olarak ��lyak hastal��� �ocuklarda ve eri�kinlerde farkl� belirtilerle kendini g�sterir. �ocuklarda geli�me ve b�y�me gerili�i ��lyak hastal���n�n erken bulgusu olabilir. Kar�n a�r�s�, bulant�, kusma, ishal, huysuzluk, uyuklama, davran�� bozukluklar� ve okulda ba�ar�s�zl�k g�r�lebilecek di�er belirtilerdir. Bulgular�n ortaya ��kmas� ve �iddetlenmesi y�llar s�rebilir. ��lyak hastal��� eri�kinlerde genellikle 30-40 ya� civar�nda ortaya ��karsa da daha ileri ya�larda da g�r�lebilir. Hastal�kl� ki�ilerde belirtiler iki �ekilde kendini g�sterir: Emilim bozuklu�una ba�l� olanlar ve Besin, mineral ve vitamin eksikli�ine ba�l� olanlard�r.

Hastalarda temel besin kaynaklar� olan; protein, karbonhidrat ve ya� emilimi bozulmu�tur ve en ciddi emilimi bozulan ise ya�lard�r.  Ya� emiliminin bozulmas� sonucu hastalarda ishal ve �i�kinlik �ikayetleri ortaya ��kabilir. Karbon hidrat emilim bozuklu�u sonucu ise hastalarda laktoz intolerans� ortaya ��kar, bu durum s�tl� yiyecekler sonras� hastalarda kar�n a�r�s� ve �i�kinlik gibi �ikayetlere neden olabilir.

Hastalarda beslenme bozuklu�u, vitamin ve mineral yetersizli�ine ba�l� olarak;

  • Zay�flama ve �dem,
  • Kans�zl�k (demir ve B12 vitamin eksikli�i),
  • Kemik erimesi (osteoporoz),
  • Kolay ��r�me (K vitamin eksikli�i),
  • Sinir hasar� =periferik n�ropati (B12 ve B1 vitamin eksikli�i),
  • K�s�rl�k (adet bozuklu�u, d���kler),
  • Kas g��s�zl��� (potasyum, magnezyum yetersizli�i),
  • Sa� d�k�lmesi,
  • ��tahs�zl�kt�r.

Te�his ve Tedavisi

��lyak hastal���ndan ��phelenildi�inde, ayr�nt�l� bir muayeneden sonra baz� kan ve d��k� testleri istenir. Kalsiyum, magnezyum, potasyum, protein, kolesterol, B12 vitamini, A vitamini, folik asit ve demir gibi bu hastal�kta v�cutta eksilebilecek baz� maddelerin kandaki seviyelerinin �l��lmesi, tam kan say�m�n�n yap�lmas� ve iltihap belirte�lerinin kontrol edilmesi yan�nda; ��lyak hastal���n�n te�hisinde kullan�lan baz� testlerin de yap�lmas� gerekir. ��lyak hastal���n�n tan�s�nda mutlaka yap�lmas� gereken bir di�er inceleme, ince ba��rsak mukoza biyopsisidir. �zellikle belirgin kilo kayb�, kar�n a�r�s�, kans�zl�k, gece terlemeleri ve kanama gibi bulgular� olan hastalarda bu incelemelerin yap�lmas� ve gerekti�inde bilgisayarl� bat�n tomografisi gibi ba�ka g�r�nt�leme y�ntemlerine ba�vurulmas� gerekebilir.

Erken d�nemde te�his edilmedi�inde ��lyak hastal��� ciddi problemlere yol a�abilir. Yukar�da tarif edilen bulgulara benzer �ikayetleri veya ailesinde ��lyak hastal��� �yk�s� olanlar�n bir i� hastal�klar� uzman� veya gastroenteroloji uzman�na ba�vurmalar� gerekir. ��lyak hastal��� olanlar�n y�zde10 kadar�nda; anne, baba, karde� veya �ocuklar�nda da ayn� hastal�k g�r�lebilir. Gebelik d�neminde kans�zl��� belirgin �l��de �iddetlenen kad�nlar�n ��lyak hastal��� y�n�nden ara�t�r�lmas� gerekir.

��lyak hastal���nda tedavinin temelini s�k� bir glutensiz diyet uygulanmas� olu�turur  Bu ama�la gluten i�eren tah�l �r�nleri (bu�day, arpa ve �avdar) kullan�larak yap�lan g�da maddelerinin kesinlikle yenmemesi gerekir. Pirin�, m�s�r, patates ve soya unundan yap�lm�� �r�nler yenilebilir.  Meyve, sebze, yumurta ve et �r�nlerinin yenmesinde sak�nca yoktur.
Gluten i�ermeyen bir diyetin uygulanmas� normal beslenmeye g�re daha pahal�, g�� ve s�k�c� olabilir. Bu nedenle kesin tan� konulmadan bu t�r bir diyetin uygulanmas� tavsiye edilmez. Bu hastalarda laktoz eksikli�i (laktoz intolerans�) de olabildi�inden ba�lang��ta s�t ve s�tl� g�dalar�n al�nmamas� �nerilir.

Glutensiz diyete ba�lanmas�ndan g�nler sonra �ikayetlerde azalma g�r�lmeye ba�lar. �ikayetlerin tamam�yla ortadan kalkmas�na ra�men ba��rsak mukozas�n�n tamam olarak iyile�mesi bazen 2 y�l kadar s�rebilirse de ba��rsak mukozas�ndaki iyile�me genellikle 3-6 ay i�inde ger�ekle�ir.

  • ��lyak hastal���nda ila� tedavisi yoktur.

S�k� bir glutensiz diyet uygulayan hastalarda hastal�k genelde iyi bir gidi� g�sterir.

Tedavi edilmeyen vakalarda uzun d�nemde (20-30 y�l) ortaya ��kabilecek ciddi bir hastal�klar aras�nda;  ince ba��rsak lenfomas�, ince ba��rsak �lserleri ve kollajen�z ��lyak hastal��� say�labilir. S�k� diyet ile kansere d�n���m engellenebilir.

Prof. Dr. Yavuz Baykal
Memorial Hastanesi �� Hastal�klar� B�l�m Koordinat�r�
Bilgi ve randevu i�in 444 7 888

��lyak ile ilgili d���ncenizi payla��n
Yaz�lan yorumlar hi�bir �ekilde Hastane.com.tr'nin g�r�� ve d���ncelerini yans�tmamaktad�r. Yorumlar, yazan ki�iyi ve Facebook.com'daki profilini ilgilendirmektedir.
��lyak �le �lgili Konular
Adele Romatizmas� Diyabet Kortizon
Agl�tinin El Titremesi Kurt Adam Sendromu
Agl�tinojen Gemcitabine Lomber Ponksiyon
Agoni Genel Sa�l�k L�kopeni
Agraniilositoz Herceptin L�kositoz
Amipli Dizanteri Ileitis Lumbago
Antikor Jet Lag Malign Melanom
Ba����kl�k H�cresi Kab�zl�k Maphthera
Biyokimya Testi K�r�m Kongo Reynaud Sendromu
Biyotipoloji Kire�lenme �irpen�e

SA�LIK HABERLER� T�m Haberler Saðlýk Haberleri Rss
Mu�la'da Otomobil �arp��mas�: 5 Ki�i Yaraland�
Mu�la'da Otomobil �arp��mas�: 5 Ki�i Yaraland�
D�zce 112 Acil �a�r� Merkezi Personelleri E�itimi Ba�ar�yla Tamamlad�
D�zce 112 Acil �a�r� Merkezi personelleri e�itimi ba�ar�yla tamamlad�
BM, �dlib'e 2,5 Ay Sonra �nsani Yard�m Ula�t�rd�
BM, �dlib'e 2,5 Ay Sonra Yard�m Ula�t�rd�
Sokak k�pe�inin kovalad��� bisikletli �ocuk yayaya �arpt�
Sokak k�pe�i bisikletli �ocu�u kovalayarak yayaya �arpt�
Tosya'da �� Tekerlekli Elektrikli Motosiklet Kazas�: S�r�c� Hayat�n� Kaybetti
Amasya'da minib�s menfeze u�tu, s�r�c� yaraland�
Diyarbak�r'da Yenido�an Canland�rma Program� E�itimi Verildi

 

[Hata Bildir]