|
Aile ile Terapisi ve Aile Terapisinin Amaçları
“Aile terapisinde tüm aile ve terapist bir kayıkta ve kürekler terapistin elindedir”
Minuchi
Aile terapisi, aile üyeleri arasındaki anlaşmazlıkların, çatışmaların bir uzman gözetiminde çözümlendiği ve öncesinde de hazırlandığı bir süreçtir.
Aile terapisinde grup üyeleri aile fertleridir. Bu üye 5 yaşındaki bir çocuk, yakın bir akraba ya da aileye çok yakın olan bir bakıcı bile olabilir. Önemli olan çekirdek ailedir ama aile ile sürekli iletişim ve etkileşim halinde olan bireylerin de (anneanne, babaanne, teyze vs) aile terapisinde bulunması istenebilir. Terapist aileyi bir bütün olarak kabul eder ve aileye bütüncül yaklaşır. Aile tüm olarak ele alınır. Sorun aile ile birlikte çözülür. Tüm fertlerin terapi ortamında bulunması sağaltımın ve çözümün sağlanabilmesi için gerekli olan şartlardan birisidir.
Aile terapisinde üyelerin ortak bir geçmişi ve hali hazırda kurulu olan bir iletişim örüntüleri yani dengeleri mevcuttur. Ayrıca danışma sonrası yine yüz yüze gelecekleri ve sürekli iletişim halinde bulunabilecekleri bir ortamdadırlar. Etkileşimleri süreklidir. Bu durum bazı üyelerin grupta kendini geri çekmesine neden olabilir.
Grup bilinci yani takım olmak önemlidir. Üyeler sorumluluklarını yerine getirmelidir. Danışma ortamında randevu verilen saatte bulunma, birbirlerini dinleme, göz iletişimi kurarak birbirlerine hitap etme, gizlilik ilkesine uyma (Terapide gizlilik esastır sadece danışma ortamında tüm üyeler ve terapistle birlikteyken sorunların paylaşılması), terapi ortamında birbirleriyle açık ve dürüst bir iletişim içerisinde olmaları gibi. Terapi süresince aile üyelerinin de bir takım ödevleri olacaktır. Örneğin, herhangi bir seans sonunda terapist tarafından üyelere bir sonraki seansa kadar yapmaları gereken ödevler verilebilir. Aile üyelerinin bu sorumluluklarını yerine getirmemeleri terapinin yararlı olamamasına neden olur.
Terapist yönlendiricidir. Bu anlamda ortaya konmamış sorunlara (bitirilmemiş işler) değinir. Terapinin amacı aile üyelerinin davranışlarını daha olumlu kılmak, üyeler arasındaki iletişimi geliştirmek ve sorunlara kalıcı çözümler bulmak olduğu için, terapist bir takım teknikler kullanır.
Terapist, “Hasta ailedir” der. Bireylerin gösterdiği belirtiler önemli değildir. Aile bireyleri arasındaki Örneğin ilişkileri ele alır. Bu tavır semptomatik davranışın ortadan kalkmasına kadar sürer. ; sürekli kavga eden, ev içi kurallara uymayan, anne baba sözünü dinlemeyen bir çocuğu düşünecek olursak burada sorun sadece çocukta değil aile içi dinamiklerde saklıdır. Çözüm de aile ile birlikte ele alınır. Özellikle ülkemizde üniversite sınavlarının önemi yüksek olduğu için sınava hazırlanma sürecinde ortaya çıkan birçok konu da aile terapisi içinde yer alır ve çözümlenebilir.
Aile üyeleri arasında daha fazla yakınlaşma, işbirliği ve duygusal paylaşım sağlanmış ise terapi amacına ulaşmış sayılır. Kısaca ailedeki ilişkileri değiştirerek uyum elde etme çabası da diyebiliriz ve doyurucu sonuçlar almak mümkündür.
Sağlıklı ve işlevsel aile problem yaşamayan değil problemlerini çözebilen ailedir.
Aile Terapisinin Amaçları
Temel amaçlar şunlardır:
Kişilerarası ilişkilerin ışığında kaygı ve çatışmaların giderilmesi,
Etkili iletişimin kurulması ve kullanılması,
Algının-içgörünün artırılması ve diğer duygusal gerilimler için aile üyeleri ile işbirliği kurulması,
İç ve dış krizlere karşı ailenin dayanıklılığını artırmak,
Problem çözebilme yeteneği, becerisi ve yolları göstermek,
Nesiller ve cinsler arası ilişkilerin artırılması, düzeltilmesi,
Aileni değerlerine ve sağlığa doğru yönlendirilmeleri,
Terapinin karakteristik noktaları şunlardır;
Semptomları ile birey, geniş bir sisteme aittir. Yani kişi birey olarak değil ailenin bir üyesi olarak ele alınır. Tedavi modelinin sonucuna bakmaksızın, geniş sistem aile, bireyin biyolojisini tespit etmede tanısal odaktır. (yani aile üyelerinde psikogenetik etkiler nelerdir?)
Tedavi planı tüm aile isteminin yapısını değiştirmeli ve davranışları düzeltebilmelidir.
Aile terapisi ne zaman gerekir?
Gerekli olduğu durumları 3 madde altında toplayabiliriz:
Tedavi/Destek/Sağaltım için gönderilen birey, aile ile aynı evde yaşıyorsa veya aile ile ilişkileri devam ediyorsa,
Var olan veya ortaya çıkan sorunlar aile sistemini etkiliyorsa,
Hasta/Danışan ve terapist birlikte buna karar verirlerse, yani aile terapisini hep beraber kabul ettiklerinde.
Aile terapisinin özellikleri nelerdir?
Aile terapisi problemlere, aile üyelerinin bireysel problemleri olarak değil, sistemin problemi olarak bakar. Tedavide ailenin tek üyesi irdelense de tedavinin odak noktası aile sistemidir.
Terapinin hedefi aile içindeki bireyin değişimini değil daha çok ailenin yapısını ve aile içindeki bireylerin birbirleriyle iletişim biçimlerini değiştirmektir.
Bu terapinin uygulama alanları, davranış bozukluğu gösteren kişilerdir. Ancak bireysel terapi ile farkları vardır. Bireysel terapi hasta ile terapistin etkileşimini önemser, hasta ile sosyal çevresi arasındaki etkileşime aldırmaz, bireysel terapinin odak noktaları, içgörü, hastanın geçmişi iken, aile terapisinde odak noktaları, aile içi etkileşim, güç noktaları ve çatışmaların hedefidir.
Aile Terapisindeki Yaklaşımlar
Günümüzde bu konuda 3 büyük yaklaşımdan bahsedebiliriz.
Psikodinamik yaklaşım
İletişimsel yaklaşım
Yapısal yaklaşım
Psikodinamik yaklaşım aile üyelerinin her birinin psikolojik yapısı ile ilgilenir. Her aile üyesinin kendisi ve ailenin diğer üyeleri hakkında içgörü ve anlayış kazanmasıyla sorunların giderileceğine inanır.
İletişimsel yaklaşımda ise, aile terapistleri, karşılıklı etkileşimin nasıl olduğu üzerine odaklanırlar. Tezleri, bütün davranışların iletişimseldir ve de bu iletişim dilinde yönetme, otorite kurma ve karşılıklı ilişkinin varlığı şeklindedir. Onlara göre insan ilişkileri satranca benzer, kurallar vardır, kurallar hareketin düzenleyicisidir. Aileyi de bu bağlamda irdelerler.
Yapısal yaklaşımda, aile içindeki etkileşimin nerede olduğu üzerinde durulur. Yani, aile sisteminin sunduğu dinamiklere ve bu sistem içinde yer alan elementlere dikkat çekilir. İki çocuk ve bir ebeveynden oluşan bir ailede ebeveynlerin alt sistemi ve çocukların alt sistemleri arasında bir sınır vardır
Aile terapisinde neler olur?
İlk seans: İlk seans en önemli seanstır. Terapist veya danışman terapinin amacını, katılan üyelerin (ana-baba ve gerekirse çocuklar) sorumluluklarını, (birbirlerini dinleme-göz iletişimi kurarak birbirlerine hitap etmeleri gibi) belirtir. Bu seansta grup bilinci üzerinde durulur.
Grup süresince üyeler birbirleriyle açık ve dürüst bir iletişim içerisinde olmalı, sorunlara odaklanmalı, birbirlerini suçlamaktan kaçınmalıdırlar. Haklılık mücadelesine girmemeleri gerekir.
Aile terapisine eşlerin beraber katılması önerilir, seansların sıklığı sorunların içeriğine göre değişebilir.
Terapide gizlilik esastır. Diğer bir deyişle terapist aile üyelerinden biri ile yapacağı görüşmeyi o üyenin izni olmadıkça diğerleri ile paylaşamaz.
Terapinin amacı: Aile üyelerinin davranışlarını daha olumlu ve yapıcı hale getirmek, üyeler arasındaki iletişimi geliştirmek ve sorunlara kalıcı çözümler bulmak oldugu için, terapist bir takım teknikler kullanır.
Terapi süresince aile üyelerinin de bir takım ödevleri olacaktır. Örneğin, herhangi bir seans sonunda terapist tarafından üyelere bir sonraki seansa kadar yapmaları gereken ödevler verilebilir.
Terapistin en önemli işlevlerinden biri de duygusal boşalımı sağlaması ve üyeler arasında var ise "bitirilmemiş işleri " gündeme getirmesidir. Aile üyelerinin birbirlerine karşı olan olumsuz tutum ve duygularını ifade etmeleri, birbirlerine karşı anlayış geliştirmelerine de yardımcı olur.
Aile üyeleri arasında daha fazla yakınlaşma, işbirliği ve duygusal paylaşım sağlanmış ise terapi amacına ulaşmış sayılır.
Unutmayınız ki mutluluk için standart reçeteler yoktur ve her ailenin huzurlu bir yaşam için ihtiyaç duyduğu etkenler farklıdır.
Ramazan Şimşek
Uzm. Psikolog/Aile ve Çocuk Terapisti
www.norokey.com
20.12.2011 - 10506
|