|
Günümüzde çiftlerin en büyük sorunlarından biri çocuk sahibi olmak. Tüp bebek merkezleri çocuk sahibi olmak için her yolu denemiş çiftlerle dolup taşarken, uzmanlar, çocuk sahibi olmanın zorlaşma nedenini kadınların değişen hayatına bağlıyor.
Bundan 50 yıl önce Türkiye gibi bir ülkede, hatta Batı ülkelerinde ekonomi veya çalışma hayatı içerisinde kadınların rolü daha azdı. Şimdi ise kadınların rolü çok daha fazla. Eeğitim düzeyinin ilerlemesi, çalışma hayatında önemli mevkilere gelebiliyor olmaları, birçok kadında kariyerlerinde bir yere geldikten sonra çocuk yapma düşüncesinin artmaya başlamasına neden oldu.
Anadolu Sağlık Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Aydın Arıcı, “Dolayısıyla bu nedenle son yıllarda zamanlarda kadınların doğurganlığında azalma olduğu söylenebilir. Ama bunun nedeni sadece doğurganlık yaşının kendi arzularına bağlı olarak ileriye atılmasıdır.
Kadınların doğurganlığının yaşına göre değişiyor olması. Erkeklerde sperm üretimi ömür boyu devam etmektedir. Sperm üretimi buluğ çağında başlayan bir erkekte başlar ondan sonra çok ileri yaşlara kadar devam eder. Dolayısıyla cinsel ilişki kurabildikten sonra yaşlı bir erkek bile baba olabilir” diyor.
Cinsel ilişkiye hangi zamanlarda girilmelidir?
İlişki sadece çocuk için gerçekleştirilen bir şey değildir. İlişkinin en güzeli spontan bir şekilde gerçekleştirilenidir. O yüzden bir çifte ne sıklıkla ilişkiye gireceğini bir hekim söyleyemez, söylememelidir de zaten. Yumurta zaten ayda bir tek gün ortaya çıktığına ve sadece 24 saat yaşadığına göre kadınlar açısından bir önemi yoktur bu ilişki sıklığının. Yeter ki yumurta olduğunda orada sperm de olsun. Kabaca bir kadın için adet gördükten sonra 10., 12., 14. ve 16. günler hamilelik açısından en uygun günler. Ancak çok önemli bir nokta var. Bu konunun çiftler arasında stres yaratmaması gerekir. Eğer karşılıklı olarak bu konuda arzu ve istekleri varsa bunun her zaman bir önceliği vardır. Tavsiye ettiğimiz bu ritmin, çiftin doğal yaşantısını etkilememesi gerekir yoksa bu durum strese neden oluyor.
Çiftlere önerdiğiniz özel bir saat var mı, gündüz ya da gece doğurganlık için fark eder mi?
Diğer memeli hayvanlarda mevsimsel olarak etkisi vardır ama insanlarda yumurtlama her ay gerçekleştiği için o bile etkisini yitirmiştir. Özel bir saat yoktur. Saatin, gece veya gündüz olmasının herhangi bir etkisi yoktur.
Bir yıl içinde yüzde 80 hamile kalabilirsiniz
Kadınların bir yılda hamilelik şansı en fazla ne zamandır? Özel gün hesaplanabilir mi?
Bir yılda hamilelik şansı, kabaca 35 yaşından genç kadınlarda yüzde 80’dir. O nedenle 35 yaşından genç çiftlerde 1 yıldan önce hamilelik oluşmamışsa paniğe kapılmamalarını tavsiye ediyoruz çünkü yüzde 80’i hamile kalır. Ancak hamile kalamayan yüzde 20’sinde testler yapılarak bir sorun var mı yok mu tespit edilir ve tedaviye geçilir. Birinci yılda alınabilecek bazı tedbirler vardır, o da hamilelik şansını artıracak günlerde özellikle cinsel ilişki gerçekleştirilmesi. Eğer 28 günde bir adet gören bir kadınsa normal olarak 14. günde yumurtlama olmasını bekleriz.
Yumurta maalesef sadece 24 saat yaşayabilir. Bu süre içerisinde spermle buluşursa embriyo haline geçer ve bebek gelişir. Spermle buluşamamışsa kendiliğinden yok olur. Sperm ise kadın vücudunda, iyi sperm parametreleri varsa ilişkiden sonra 48 saat kadar yaşar. Hatta çok iyi sperm parametreleri varsa ve ortam da uygunsa bu süre 72 saate kadar çıkabilir. Yani 14. gün gibi bir yumurtlama bekleniyorsa, bunu biz adetin başladığı günü birinci gün kabul ederek sayıyoruz. Bu da demek oluyor ki, adetin ilk gününden sonra 14. gün en çok beklenen yumurtlama günüdür. Sperm de 48 saat yaşadığına göre. Biz kabaca 10. günden itibaren gün aşırı ilişkiyle hamilelik şansının en yüksek seviyeye ulaşacağını tahmin ediyoruz.
Bazı pozisyonlar gerçekte döllenmeyi kolaylaştırır mı? İlişkiden sonra yatmak yerinden kalkmamak gibi inanışlar doğru mu?
Rahmin anatomik yapısına bağlı olarak bazı pozisyonlar gerçekten döllenmeyi kolaylaştırır. Ancak her kadının anatomisi farklı olabileceği için, herkes için geçerli tek pozisyon yoktur. İlişkiyi takiben en canlı ve hareketli spermler 5-10 dakikanın içinde rahime geçmiş olurlar. Bunun ötesinde daha uzun süre yatarak beklemenin sağlayacağı bir avantaj yoktur.
Kadınlar hangi nedenlerle yumurtlayamaz?
Yumurtlamamanın en sık görülen nedeni yumurtalıklarda yumurtaların bitmiş olmasıdır. Bu ileri yaşa veya erken menopoza bağlı olabilir. Gençlerde polikistik over sendromu denilen ve düzensiz yumurtlama, kilo fazlalığı ve tüylenme ile kendisini gösteren durumlarda da yumurtlama olmayabilir. Bunların yanı sıra tiroit bozuklukları, prolaktin yüksekliği gibi durumlarda da yumurtlama olmayabilir. En nihayet aşırı stres de yumurtlamayı engelleyebilir.
Üreme potansiyelini ölçmek için ne yapmak gerekiyor?
Üreme potansiyelini öğrenebilmek için kadın ve erkeklere farklı testler uygulanmaktadır. Erkekler için çok basit bir test olan sperm tahlili yapılabilir. Bu testle, spermin hacmine, yoğunluğuna yani bir mililitrede ne kadar sperm bulunduğuna ve spermin morfolojisine yani şekline bakılabilir. Sperm hücrelerinde, anormal şekilli spermler muhakkak bulunur. Ancak bunların belirli bir oranı vardır. Biz anormal şekillilerin yüzde 40’tan az olmasını isteriz. Bunun yanı sıra ileriye doğru hareketle sperm sayısının da hiç olmazsa yüzde 60 olmasını isteriz. 1 ml’deki sperm sayısının ise en az 20 milyon olması gerekir. Sperm hacminin ise 2-5 ml arasında olması normal sınırlardadır. Rakam bu sınırın altında olursa da erkek, çocuk sahibi olabilir ama şansı diğerlerine göre biraz daha düşüktür.
Kadınlara ise biraz daha ayrıntılı bir inceleme gerekir. Bunlardan birincisi tüplerin açık olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu testin ancak çocuk yapmaya karar veren çiftlerde hamilelik olmamışsa yapılmasını tavsiye ediyoruz. 35 yaşın altındaki kadınlarda 1 yıl denemenin ardından hamilelik olmamışsa tüplerin açık olup olmadığına bakılması gerekir. 35 yaşın üstündeki kadınlarda bu süresinin biraz daha kısa tutulabilir.
Kadınlarda yapılması gereken bir başka test ise yumurtlama düzeninin olup olmadığının ve hormonların dengeli olup olmadığının araştırılmasıdır. Bunun için iki basit kan testi vardır. Birincisi, adetin 3. günü yapılacak yumurtalık ve yumurtalığı idare eden hormonların ölçülmesi. Diğeri de, adetin 21. günü yapılabilecek ve yumurtlamanın olup olmadığının kontrol edildiği kan testidir.
Hamile kalmayı kolaylaştıran yiyecekler var mı?
Hamilelik için önerilen belirli yiyeceklerden bahsetmek mümkün değildir. Yalnızca bebek sahibi olmak isteyenler değil sağlıklı yaşamayı düşünen herkes yaşına göre düzenlenmiş vücut kitle indeksine uygun ideal vücut ağırlığı aralığında olmaya özen göstermeli. Bunun için ana besin gruplarından yeterli ve dengeli biçimde tüketirken daha aktif bir yaşam biçimini seçmeli. Taze sebze, meyve ve tahıllardan oluşan besin gruplarından daha fazla hayvansal proteinler ve süt ürünlerinden daha az, şekerli ve yağlı gıdaların nadiren tüketildiği dengeli beslenme şekli önerilen beslenme şeklidir.
Kafeinli içeceklerin etkisi nedir?
Kafeinli içeceklerin fazlası hamilelikte düşüklere sebep olabilir. Bu nedenle hamilelerin günde iki fincan kahve veya dört bardak çayı geçmemelerini tavsiye ederiz.
Çocuk sahibi olmayı en fazla ne kadar erteleyebiliriz?
Bir kadının gerek vücut yapısı olarak gerek yumurtalık üretimi olarak en sağlıklı olduğu yaşlar 20-35 yaş arasıdır. Ama sosyal ve ailevi nedenlerle hamileliği geciktirdiyse, bu mutlaka bir sorun olacağı anlamına gelmez. Böyle bir durumda belki biraz daha erken testler yaptırıp, bir an önce hamile kalınmaya çalışılır. Bir kadın hamileliğini en geç 40 yaşına kadar ertelemelidir, bu yaştan sonra hamilelik şansı ciddi bir şekilde azalmaktadır.
Kilonun doğurganlık üzerindeki etkileri nelerdir?
Kilo hem testisleri hem de yumurtalıkları olumsuz yönde etkiler. Aşırı kilo kadınların düzensiz yumurtlamasına aşırı zayıflık da hiç yumurtlamamasına neden olur. Dolayısıyla en doğrusu ideal vücut ölçülerinde olmaktır. Her iki uç da zararlıdır.
İlaçların ne tür etkisi vardır?
Bazı ilaçlar üreme sağlığını olumsuz etkilemektedir. Örneğin vücutlarını geliştirmek isteyen erkeklerin kullandığı bazı ilaçlar var. Bu ilaçlar çok güzel kas yapar ama sperm fonksiyonunu hemen hemen sıfıra indirir.
Nedeni de çok basittir: bütün bu olayların emri aslında hipofizimizden gelir. Dışarıdan testosteron alındığında, hipofiz yeteri kadar testosteron olduğunu düşünür ve diğer sperm üretimini sağlayan hormonların fonksiyonlarını durdurur. O yüzden de sperm üretimi olmaz. Antidepresanların fazla kullanımı da olumsuz etkileyebilir. Tedavi dozunda kullanılması ve iyi takip edilmesi gerekir. Uzun süreli doğum kontrol haplarının da üreme sağlığına olumsuz bir etkisi yoktur.
19.11.2010 - 3002
|