|
Kemikte mineral yoğunluğunun azalması olarak tanımlanabilen osteoporoz, çocukluk ve adölasan yaş grubunun en önemli sorunlarından biridir.
Osteoporoz kemiğin belli bir bölgesinde kemik mineral yoğunluğunun (KMY) - 2,5 standart sapmanın altında olmasıdır. Çocuklarda bu değer yaş ve cinse göre z-skoru olarak belirtilir. Osteopeni; yani kemik mineral yoğunluğunun daha az oranlarda bozulması ise z- skorunun – 1,1 ile -2,4 standart sapma arasında olduğu durumu ifade eder.
Aslında ileri yaşların bir sağlık sorunu olarak osteoporoz; çocukluk döneminde kazanılan riskin bir yansımasıdır. Çünkü kemik kütlesinin önemli bir kesimi çocuklukta ve özellikle Adölesan döneminde kazanılmaktadır. Bu dönemdeki çocukların günlük hayatlarında tükettikleri yüksek karbonhidrat içeren içecekler ve meyve suları, normalde günlük almaları gereken 1300 mg lik kalsiyum ihtiyaçlarını, emilimi % 55-70 azaltarak bozmaktadır. Aşırı kola tüketimi ve yüksek fosfat içerikli gıdalar kemik mineralizasyonunu bozarak özellikle kızlarda osteoporoza yol açarlar. İyi bir kemik metrik sentezi için aynı zamanda yeterli protein, Vitamin-C ve Vitamin-K alımı da gereklidir. Son yıllarda çocukların sedenter yaşam şekli yani televizyon ve video karşısında geçirilen saatler, bilgisayar başında hareketsiz geçen zamanlar çocukların daha obez olmasına yol açtığı gibi kemik mineralizasyonu da etkilemekte ve bu çocukların kemikleri osteopenik hatta osteoporotik hale gelmektedir.
Osteoporoz patogenezinde genetik yatkınlığa; beslenme, hormonlar ve çevresel faktörler ile yaşam tarzının katkısı son derece önemlidir.Osteoporozun önlenmesi için çocukluk yaş grubunda başlamak üzere kalsiyum ve D– vitamini alımı belli düzeylerde olmalıdır. Optimal bir beslenme ile kalsiyum alımı:
İlk 6 ay:
250 – 330 mg / gün
6 ay – 1 yaş arası:
400 – 700 mg / gün
1 – 10 yaş arası:
800 mg / gün
Adölesan:
1200 – 1500 mg / gün
Erişkin:
1000 – 1200 mg / gün; olmalıdır.
Kalsiyum yanı sıra günlük 400 ünite D–vitamini ve yeterli güneş ışığı almak çok önemlidir.
Besinlerden; 1 su bardağı süt veya yoğurtta 270 – 300 mg kalsiyum varken 1, 5 kibrit kutusu büyüklüğünde kaşar peyniri veya 5 kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynirde de aynı miktarda kalsiyum bulunur.
Hormonlardan; Büyüme hormonu, leptin, IGFI-I, IGF-II, PTH, Tiroid hormonları, E2ve kortizon kemik formasyonunu veya rezorbsiyonunu etkileyerek kemik mineral yapısının oluşmasında önemli rol alırlar.
Çocuklarda Osteoporoz Nedenleri
Primer
a) osteogenesis imperfekta.
b) İdyopatik osteoporoz
Sekonder
a) Endokrin nedenler;
- Hipogonadism
- Hipertiroidism
- Cushing Hast
- Hiperkalsiüri
- Hiperparatiroidi
- D-vitamin eksikliği
- Büyüme Hormonu Eksikliği
b) Hematolojik nedenler
- Multipl myeloma
- Lösemi - lenfoma
- Hemolitik anemi
- Polistemi
c) Bağ dokusu hastalıkları
- Ehler – Danlos
- Marfan sendromu
- Homosistinüri
- Romatoid Artrit
d) Gastrointestinal Sistem Hastalıkları
- Malahsorbsiyon
- Anoreksi
- Hepatobilier Hast.
- Akalazya
e) İlaçlar
- Kortizon, Heparin, Antikonvülsan ilaçlar, MTX, Siklosparin, LT4
f ) Immobilizasyon
Osteoporozun Önlenmesi
1. Tüm yaş gruplarında kemik kütle kazanımına destek olacak uygun beslenme, yeterli kalsiyum ve D- vit alımı.
2. Süt yerine kolalı içeceklerin alımına izin vermemek.
3. Fiziki aktiviteyi yaşam boyunca sürdürmek.
4. Ergenlik gecikmesinde neden yapısal bile olsa ergenliğin indiklenmesinde geç kalmamak.
5. Adölesan dönemde ve tüm yaşam boyunca sigara, alkol ve aşırı kahve tüketiminden uzak durmak.
6. TV – video – bilgisayar ile geçirilen saatleri kısıtlamak gereklidir.
Doç.Dr. Ergun ÇETİNKAYA
Özel Ankara ENDOMER Pediatrik Endokrinoloji Merkezi.
2.8.2008 1 - 760
|