|
Kad�nlar�n i� ya�am�nda daha fazla yer almas�na ba�l� olarak �ocuk sahibi olma ya��n� ertelemeleri, anormal bebek do�urma riskini art�r�yor. Uzmanlar 35’li ya�larda do�um yapmay� tercih eden kad�nlarda hem kromozom anomalili�i, hem de �eker, y�ksek tansiyon gibi sistemik hastal�klar�n g�r�lme ihtimalinin y�kseldi�ine dikkat �ekiyorlar.
35 ya��n �zerinde do�um yapan kad�n say�s�n�n artmas� ise do�um �ncesi tan� y�ntemlerine ba�vuru oran�n� art�r�yor. Do�um �ncesi tan� y�ntemleri sayesinde anne karn�ndaki bebekte kromozom hastal��� olup olmad��� ba�ar�yla belirlenebiliyor.
Toplumda ortalama 800 do�umda bir g�r�len Down sendromu , yani mongol bebek do�urma ihtimalinin 30 ya��ndaki bir gebede 1200’de bire, 35 ya��ndaki gebede 300’de bire, 39 ya��nda ise 169’da bire ula�t��� belirtiliyor. Do�um �ncesi tan� y�ntemlerinin giri�imsel ve giri�imsel olmayan y�ntemler olmak �zere ikiye ayr�lmaktad�r.
Giri�imsel olmayan y�ntemler i�inde ultrasonografi ve biyokimyasal testler yer al�yor. Amniyosentez, koryon villus �rneklemesi, kordosentez ve fetus doku �rneklemesi ise giri�imsel y�ntemler olarak kabul ediliyor.
Ultrasonografi: Kromozom bozuklu�una ba�l� olan veya olmayan yap�sal hastal��� olan fetuslardaki bulgular� saptayarak giri�imsel tan� y�ntemlerini gerekli k�l�yor. Ultrasonografinin kromozom anomalisi olan fetuslarda pozitif bulgu verme oran� y�zde 50-70 olarak kabul ediliyor.
Biyokimyasal Testler: Annede yap�lan bu testler y�ksek riskli fetuslar� saptamaya yar�yor. Kromozom hastal�kl� bebeklerde y�ksek risk belirleme oran� yakla��k y�zde 70.
Koryon Villus �rneklemesi: �nce bir i�ne ile anne karn�na girilerek plasenta villuslar�ndan yakla��k 5 mg h�cre k�mesi al�narak bu test uygulan�yor. Uygulama 10-14 �nc� gebelik haftalar� aras�nda yap�l�yor.
Amniyosentez: Anne karn�ndaki amniyon yani su kesesi i�erisine girilerek buradan 15-20 cc s�v� al�nmas� y�ntemi. Al�nan s�v� k�lt�r ortam�nda �retilerek fetusa ait h�crelerde kromozom anomalili�i olup olmad��� saptanabiliyor. 16-18 inci gebelik haftalar� aras�nda yap�l�yor.
Kordosentez: Fetusa ait g�bek kordonuna girilerek bir miktar fetus kan�n�n al�nmas� ile yap�lan bir test. Kordosentez gerek oldu�unda herhangi bir zamanda yap�labilir.
Fetus Doku �rneklemesi: Fetusa ait cilt, karaci�er ve kas dokusundan biyopsi al�narak aran�lan hastal��a ait bulgu olup olmad��� ara�t�r�l�yor. Gebeli�in 17-20 inci haftalar� aras�nda uygulanabiliyor.
Giri�imsel y�ntemler uygulan�ld���nda anne ve bebek i�in risk olu�turabilir. Bu d�nemde annede nadir olarak enfeksiyon geli�ebilmektedir. Fetusda ise e� zamanl� ultrasonografi ile yap�ld���ndan i�ne ile yaralanma gibi do�rudan problemler �ok �ok nadir g�r�l�yor.
Ancak bu i�lemler sonras� gebeli�in d���kle sonlanma riski var. Bu risk amniyosentez i�in 200-300 gebelikte bir iken koryon villus doku �rneklemesi ve kordosentez i�in y�zde 1-2 civar�ndad�r.
Gebe kalmay� d���nen kad�nlar�n ya�lar� ileriyse, kendileri veya e�lerininin ailesinde �z�rl� bir birey varsa genetik dan��mana ba�vurmalar� gerekiyor. Anne olmak isteyen kad�nlara ayr�ca alkol, uyu�turucu ve sigara gibi zararl� al��kanl�klar� b�rakmalar� gerekti�ini vurgulanmaktad�r.
Gebe kalma olas�l�klar� y�ksekse radyasyona maruz kalacaklar� r�ntgen, tomografi gibi tetkikleri yapt�rmamalar� gerekiyor. Gebe kalmay� d���nen kad�nlara ise doktora dan��madan ila� kullanmamalar�n�, gebelik �ncesi kad�n-do�um uzman�na muayene olmalar�n� ve g�nde 400 mikrogram folik asid i�eren vitamin kullanmalar�n� �neriyoruz.
26.1.2011 - 4626
|