|
Diyetisyen M.Turgay Köse
Gebelikte ağırlık kazanımının kontrol altında tutulması önemlidir. Buna karşılık insanoğlu tatlıya düşkündür. Gündelik yaşantıda farkında olarak ya da olmayarak çok sık kullandığımız tatlandırıcılar da bu tatlı tutkusunun bir yansımasıdır. Gönül ister ki hem tatlı tüketelim hem de tatlının zararlarından korunalım.
Buradan hareketle; diyabetliler başta olmak üzere, şeker tadından vazgeçemeyen, iştahını baskılamakta güçlük çeken, formuna önem veren bireyler için yapay tatlandırıcılar geliştirilmiştir. Ancak 1970’lerde deney hayvanlarında siklamat içeren tatlandırıcıların mesane kanserine yol açması, daha sonra yapılan çalışmalar ışığında Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa Birliği’nin siklamatı kanser yapan maddeler listesinden çıkarması gibi süreçlerin yaşanması bazı tedirginliklerin oluşmasına engel olamamıştır.
Yapay tatlandırıcılar ve kanser tartışmasının sürmesinin ardında bilimsel verilerin karmaşık ve tartışmalı olmasından ziyade yaygın olarak kullanılan bu ürünler hakkında yazılı ve görsel medyada ortaya atılan gerçek dışı her iddianın kamuoyu tarafından çok ilgi çekmesi yer almaktadır. Diğer yandan yapay tatlandırıcıların diyabeti olanlarda ve aşırı kilolularda dolaşım sistemi kalp hastalığıyla ilişkili riskleri belirgin olarak azalttığını da unutmamak gerekir.
Aynı zamanda tıp biliminde, gösterilemeyen ilişkilerin olmadığını ve ileride de olmayacağını iddia etmek yanlıştır. Bu açıdan yapay tatlandırıcı ve kanser için de aynı görüşle hareket edilecek olunursa, yapay tatlandırıcıların en az dozda ve gerektiğinde kullanılmasını önermek en doğrusu olsa gerek.
Gebelik ise ilaç kullanımının sınırlandırıldığı fizyolojik bir süreçtir. Bu dönemde acaba yapay tatlandırıcıları kullanmak sağlıklı mıdır?
Günümüzde yapay tatlandırıcı maddeleri içeren birçok besin maddesi yaygın olarak tüketilmektedir. Bu ürünlerin kullanımı gebe olmayan kişilerde güvenlidir. Gebelik sırasında yapay tatlandırıcıların kullanımı ile ilgili çok fazla çalışma yoktur. Gebelik döneminde yapay tatlandırıcılar ve bunları içeren ürünlerin mümkün olduğu kadar az tüketilmesi önerilir.
Pek çok yapay tatlandırıcının içinde aspartam adı verilen bir madde bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda aspartamın doğum defektlerine neden olduğu gösterilememiştir. Bu nedenle hamilelikte aspartam kullanımı güvenli olarak kabul edilir. Aspartam vücutta metabolize edildiğinde metanol, aspartik asit ve fenil alanin adı verilen proteinin yapı taşı olan aminoasitler ortaya çıkar.
Bunlardan aspartik asit plasentayı geçemez, metanol de çok düşük düzeyde olduğu için zararlı değildir. Bir aminoasit olan fenil alanin ise PKU (fenilketonüri) hastalığı olan kişilere zararlıdır. Çocukluk döneminde diyet ile tedavi edilebilen bu durum erişkin kadınlarda gebelik döneminde göz önünde bulundurulmazsa bebeğe zarar verebilir. Bu madde sinir sistemine zarar vererek ağır zihinsel geriliğe neden olabilir. O nedenle PKU hastalığı olan gebeler aspartam içeren ürünleri kullanmaktan kesinlikle kaçınmalıdır.
Yapay tatlandırıcıların öncülerinden olan sakarin ise günümüzde artık çok daha az kullanılmaktadır. Sakarinin doğum defektlerini artırdığına dair bir bulgu olmamakla birlikte hem annede hem de bebekte mesane kanseri riskini artırdığı bilinmektedir.
Anne adayı sakarin aldığında bu sakarin plasenta yoluyla bebeğinin de kan dolaşımına geçmektedir. Bebek sakarini anne adayından çok daha yavaş yıkmaktadır. Anne adayı fazla miktarda sakarin tükettiğinde bu sakarin bebeğin mesanesinde daha uzun süre kalacağından mesane kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle gebelikte sakarin kullanımı önerilmez.
Genel olarak şu anki bilgiler ışığında bu tür yapay tatlandırıcılardan sakınca görülmeyenlerin gebelerde olabildiğince az tüketilmesi, kişinin canı ille de tatlı bir şey istiyorsa da şeker ile hazırlanmış olanlardan yarım porsiyon gibi tüketmesinde yarar vardır. Tatlıların da olabildiğince sütlü veya meyveli olması tercih edilmelidir.
26.5.2011 - 7615
|