|
Dondurma, Buzlu Bir ��ecek Hatta Meyve Bile Di�lerinizi S�zlatabilir
�ikayetler olduk�a belirgindir ancak di� hekiminin hastadan daha ayr�nt�l� klinik bilgiyi toplamaya ihtiyac� vard�r. Hasta hassasiyet �ikayeti ile geldi�inde ilk ad�m t�m hikayeyi hastadan dinlemektir. �ng�r�len gerekli bilgiler:
Di� a�r�s�n�n �ekli ve niteli�i (keskin, k�nt, vurucu)
Hassasiyetin lokalizasyonu (genellikle benzer grup di�lerde benzer �ikayetler olu�abilir)
Di�te hassasiyetin ba�lad��� y�zey
A�r�n�n �iddetinin tan�mlanmas� (1-10luk skalada, 1=hafif, 10=dayan�lmaz )
Hassasiyeti Ba�latan Uyar�c� Tetikleyici Yiyecek ve ��ecekler Var m�?
A�r� m�, hassasiyet mi?
Di� hassasiyetinin ortaya ��kmas�nda bir�ok farkl� etken rol oynayabilir. A��z i�erisindeki geli�en �e�itli sorunlar, ��r�kler, di� eti �ekilmeleri, di� ve bazen k�k k�r�k ve �atlaklar�, hatal� di� f�r�alama al��kanl�klar�, beslenme al��kanl�klar�ndaki hatalar, olu�an a�r�n�n hasta taraf�ndan di� hassasiyeti olarak tan�mlanmas�na yol a�abilir.
Di� Hassasiyetinin Nedenleri Nelerdir?
Eski dolgulu di�ler: Kanal tedavisi uygulanm�� ve sonradan fist�l olu�mu� veya canl�l���n� tamamen ya da yar� yar�ya kaybetmi� di�lerin a��z kapand���nda kar�� di�lerle temas�nda olu�an a�r�.
K�r�k ve �atlak di�ler: Dikey ve yatay, par�a k�r�k veya �atlak olu�an di�lerin a��z kapand���nda kar�� di�lerle temas�nda olu�an a�r�.
Di� ��r�kleri: En y�ksek derecede hassasiyet alg�s�, ��r�k doku di� minesini tamamen harap etti�inde mine-dentin s�n�r�n� ge�erken g�r�l�r. Hassasiyet, ��r�k di�in canl� dokusuna ilerleyene kadar artarak devam eder.
Di� eti �ekilmesi: Kronik di� eti hastal��� olan ki�ilerde, di� eti ameliyatlar� sonras�nda veya ya�la, a��z b�lgesine al�nan darbeler sonucu, di�lerdeki �apra��kl�klar ya da di�er yumu�ak dokulardaki anomaliler ile di�lerin k�k y�zeyinin a���a ��kmas�yla olu�an a�r�.
Di� f�r�as� abrazyonu: Sert di� f�r�as� kullan�m� veya yumu�ak di� f�r�as�n�n a��nd�r�c� �zelli�i, fazla macun kullan�m� veya hatal� f�r�alama sonras�nda genellikle bask�n kullan�lan elin denk geldi�i b�lgede olu�an a��nma, hem di� eti �ekilmesine neden olabilir; hem de di� eti �ekilmesi sonucu yumu�ak k�k y�zeyinin a���a ��kmas�yla hissedilen a�r�ya sebep olur.
Abfraksiyon lezyonlar�: Genellikle di�in anatomik �eklinin bozuk oldu�u yerlerde di�lerde a��nma ve y�zeyden mikro d�zeyde par�a kopmas� ile olu�ur. ��r�k olmad��� halde di� y�zeyinde madde kayb� olan bu tip lezyonlar y�ksek hassasiyet g�stererek, di�in canl� dokusuna kadar ilerleyebilir.
Erozyon lezyonlar�: D���k Ph’l� ve y�ksek karbonat oranl� kola, meyve ve enerji i�ecekleri di� y�zeyinden ��r�ks�z madde kayb� olu�umuna sebep olmaktad�r. Bu t�r i�eceklerin kullan�m al��kanl�klar�, asitle y�zeyel olarak yumu�ayan mine veya dentinin di� f�r�alama ile kolayca yerinden kalkmas�na sebep olacakt�r. Refl�, bulimia gibi gastointestinal sistem hastal�klar� di�lerin dile bakan y�zeylerinde, y�zeylerine zarar verirken; beslenme ile al�nan asitli g�da t�ketiminin fazlal���yla olu�an lezyonlar di�lerin yanaklara (d��a) bakan y�zeylerinde g�r�l�r.
Beslenme tipi: Herhangi bir sebeple hasarlanm�� di� y�zeyi, domates, meyve sular�, kola i�ecekleri gibi d���k Ph’ l� i�eceklerin asidik s�v�s�yla temas etti�inde ani hassasiyet olu�acakt�r. Beslenme �ekli erozyondan dolay� olu�an hassasiyeti �iddetlendirebilir.
Genetik hassasiyet: Hassas di�lerin hikayesi y�llard�r hastalar taraf�ndan anlat�l�r. Bu tip hassasiyetin sebebi, %10 sementin k�k dokusunun ve mine dokusunun di� dentin yap�s�n� �rtmedi�i tipte s�n�fland�r�lan anatomik yap� bozuklu�u ile de korelasyon kurularak veya t�m hastalar�n farkl� a�r� e�ik de�erlerinin olmas�yla da a��klanabilir.
Dolgu sonras� hassasiyet: Baz� tip g�m�� civa kar���m� amalgam dolgular�n 24-48 saat b�z�lmeye ba�l� olarak hassasiyet olu�turmas�; di� renginde yap�lan dolgu uygulamalar�nda yeterli teknik hassasiyet g�sterilmemesi veya hatal� asit uygulamas�; dolgu yap�l�rken di� kurutma tekni�inin hatal� uygulamas�; di� dokusunda ��r�k temizlenirken hatal� uygulamalar yaparak di�in canl� sinir dokusunu etkilemek; dolgu yaparken ani �s� de�i�ikli�i olu�turmak ya da dolgunun normalden y�ksek b�rak�lmas�; a��z i�inde ani uyar�lmaya veya ‘pas ya da al�minyum’ tad�na sebep olan farkl� metaller aras�ndaki reaksiyonlar hassasiyet olu�umunu tetikler.
�la� kullan�m�: A��z kurulu�una sebep olan ila�lar (antihistaminikler, tansiyon ila�lar� gibi) t�k�r���n miktar�n� azaltarak koruyucu etkisini de bozar ve beslenmeyle meydana gelebilecek travmalara veya bakteri plak art���na sebep olurlar. T�k�r�k ak���ndaki azalma, ya�lanma ve ila� al�n�m�yla birlikte t�k�r�k Ph’�n�n di� ��r�klerinin ve erozyon lezyonlar�n�n olu�umuna sebep verecek d�zeye inmesine neden olur.
Beyazlatma hassasiyeti: Kanal tedavisi uygulanmam�� di�lere uygulanan di� beyazlatmas�nda %10’luk karbamid peroksitin ( %3 hidrojen peroksit, %7 �re) mine ve dentini ge�erek sinir dokusuna ula�mas�yla olu�ur. Dentindeki s�v� ak��� ve materyalin sinir dokusuyla temas�yla yo�unlu�un de�i�imi nedeniyle, hassasiyet geri d�n��ebilir sinir dokusu iltihab� �eklini al�r. Hassasiyet t�m di�er beyazlatma y�ntemleri (���k aktivasyonlu, lazerle beyazlatma) sonucunda olu�abilir ve tercih edilen beyazlatma markas� ve i�eri�i ile ilgilidir.
Beyazlatma i�lemi s�ras�nda hassasiyetin ortaya ��kmas� beklenmesine ra�men; klinik hassasiyet olu�tu�unda sebebin beyazlatma olabilece�i belirtilmelidir. Hafif seyreden hassasiyetlerin tedavi protokol�nde yeri yoktur. Ancak di� hekimi, hastay� tedavi s�resini uzatma (�rne�in uygulama s�kl���) konusunda bilgilendirerek yeni uygulama talimatlar� verebilir. Bu y�ntemin ge�erli olmad��� durumda, baz� klinisyenler beyazlatma y�nteminin di� y�zeylerine flor jelleri uygulamalar�yla desteklenmesini savunurlar. Di�er klinisyenler beyazlatma �ncesi ve sonras�nda 2-3 hafta boyunca hassasiyet giderici di� macunlar� kullan�m� �neririler.
Potasyum i�eren hassasiyet giderici yard�mc� materyallerin a�za uygulanan plaklarla kullan�m�n�n geli�mesi, di� hekimine hassasiyeti gidermekte yard�mc� olurken; tedavi s�recinde hastalar�n daha efektif rol oynamalar�n� da sa�lam��t�r. Beyazlatma �al��malar�nda, ihtiya� duyuldu�unda G�nde bir, haftada bir, beyazlatmadan �nce veya beyazlatma tedavisinin uygulama tipine g�re 10-30 dk yard�mc� hassasiyet giderici maddeler uygulan�r.
Hassasiyet Giderici Di� Macunlar�, �ikayetleri Azalt�yor mu?
En genel, profesyonel olarak �nerilen, hassas di�e yaln�z uygulama kolayl��� sunan hassasiyet giderici di� macunlar�, potasyum tuzlar� i�erenlerdir. Potasyum tuzlar� mine ve di� dentin dokusundan kolayca ge�erek birka� dakika i�inde di�in canl� sinir dokusuna ula��r. �o�unlukla potasyum bazl� hassasiyet giderici di� macunlar� di� dokusunu korumak i�in flor i�erir ayn� zamanda baz�lar� da de�i�ik tatlar, beyazlatma �zelli�i, tartar kontrol� ve karbonat i�erikli olarak t�keticiye sunulur. Kinik giri�imlerde hassasiyet giderici etkili di� macunlar� g�nde iki kere ve yakla��k iki hafta kullan�m sonucunda hassasiyetin azalmas�n� sa�lam�� ve daha b�y�k etkileri de d�zenli kullan�m�yla g�zlenmi�tir. Bu arada hasta, �reticinin tavsiyesine de uyarak g�nde iki defa a��z hijyen uygulamas�n�n bir par�as� olarak f�r�alamay� s�rd�rmelidir. Hastalara s�rekli kulland�klar� di� macununa benzer �zellikler ta��yan hassasiyet giderici edici di� macunlar� �nerildi�inde ba�ar� oran� y�kselecektir.
Tedaviyi Ertelemeyin!
Hassasiyetin s�kl��� ve �ekli, tedavi se�enekleri aras�ndaki se�imi belirler.
Restorasyon yap�lmam�� veya a��k bir sorun patoloji bulunmayan ki�ilerde di�lerin kronik hassasiyet �ikayeti �o�unlukla beklenmedik ve ara�t�r�lmaya muhta� durumlar� i�aret eder.
Di� dolgular� sonras� g�r�len hassasiyet klinik olarak 2 hafta ile 8 hafta aras� takip edilir. Hekim taraf�ndan uygun g�r�l�rse bu s�re beklenmeden de dolgular yenilenebilir.
Di� beyazlatmas� s�ras�nda di� hassasiyetini engellemesi i�in uygulanan %5lik potasyum nitrat flor jeli (di� macunu) gibi hassasiyet giderici materyaller olduk�a etkili olmakta ve hastan�n olay �zerindeki kontrol�n� art�rmaktad�r.
12.6.2010 - 1349
|