Uz.Psk. Esra Akp�narl�
Komp�lsiyonlar ise, bu rahats�z edici d���ncelerin olu�turdu�u kayg�y� azaltmak ya da d���ncelerin korkulan sonu�lar�ndan korunmak veya ka��nmak i�in yap�lan tekrarlay�c� davran�� veya zihinsel eylemlerdir.
Obsesif Kompulsif Bozuklukta (OKB), hastan�n obsesyonlar� ve kompulsiyonlar� vard�r.Kompulsiyonlar, b�y�sel bir d���nme bi�iminin sonucu olarak, hastay� veya yak�nlar�n� �l�m, hastal�k ya da u�ursuzluk gibi felaketle sonu�lanabilecek durumlardan korumak ama�l� yap�lmaktad�r.
Bir d�nem "ruh kanseri " olarak da tan�mlanan ve ya�am kalitesini belirgin olarak d���ren OKB'nin tedavisinde bug�n en etkili pskikoterapi yakla��m�n�n Bili�sel Davran���� Terapiler oldu�una ili�kin pek �ok teori vard�r.
Basit bir ifadeyle, Davran���� modele g�re, ��nde korkutucu olmayan ve herkesin akl�na gelebilecek d���nceler )�rne�in mikrop kapma, hastalanma gibi) ko�ullanma yoluyla bireyde anksiyete (kayg�) gibi duygularla asosiye olmakta (linklenmekte), ve rahats�z edici �zellikler (bu d���nceleden korkma) kazanmaktad�rlar.
Bu t�r d���ncelerin akla gelmesi art�k bireyde anksiyete olu�turmakta birey, anksiyete (kayg�) dan korunmak i�in ka�ma veya ka��nma davran��lar� (d���nceyi akla getirmemeye �al��mak, e�er d���nce kontrol edilemiyorsa, kirli oldu�unu d���nd��� yer ve ki�ilerden uzak durmak, kirli yerlere dokunmamak mikrop ald���n� d���n�yorsa yak�nlar�na dokunmamak) gibi zihinsel ve davran��sal faaliyetler geli�tirmektedir.
Bu ka�ma ve ka��nma davran��lar� ise, anksiyeteyi o an i�in azaltt���ndan, bir t�r peki�tire� rol� oynayarak, giderek tekrarlay�c� ve kal�c� hale gelmektedirler.
Hasta, ka�ma ka��nma davran��lar�n�n yan� s�ra bir dizi tekrarlay�c� davran��lar (kompulsif) geli�tirerek de (s�k s�k el y�kamalar, banyo yapmalar, �ama��r y�kamalar) gibi, anksiyetesini azaltmaya �al��maktad�r. Bu t�r kompulsif davran��lar da anksiyeteyi azaltt��� i�in peki�tire� gibi rol oynayarak, ayn� davran��lar�n artmas�na yol a�maktad�r.
Hasta anksiyeteyi azaltmak i�in; yaln�zca ka�ma,ve ka��nma tekrarlama gibi stratejiler kulland�k�a, bu stratejileri daha �ok kullanmakta ve b�ylece k�s�r bir d�ng� i�ine girmektedir.
Bu g�r��, al��t�rma tedavisi ve tepkiyi engelleme olarak bilinen davran���� terapi yakla��m�n�n geli�mesine neden olmu�tur. Bu yakla��mda ki�i kayg� veren ve kayg� verdi�i i�in ka��nma davran��lar�n� olu�turan d���ncelerle )obsesyon) kar��la�t�r�lmakta ve bu kar��la�man�n olu�turdu�u anksiyeteyi azaltmak i�in devreye giren tekrarlay�c� hareketler �nlenmektedir (tepkiyi engelleme).
�rne�in �ocu�una zarar verme d���ncesi olan bir anne anksiyete hissetti�inde, bu anksiyetesine ba�l� olarak �ocu�una ger�ekten zarar verebilece�ini d���n�r anne art�k d���ncelerinden korkar hale gelebilir.
Hastalar d���nmemeye �al��arak sorundan ka�amad�klar�n� anlad�klar�nda, daha ba�ka stratejiler geli�tirirler. �rne�in yukarda s�z� ge�en anne, �ocu�uyla evde yaln�z kalmamaya, evde �ocu�una zarar verebilece�i kesici aletleri saklamaya ba�lar (yeni ka�ma ka��nma straejileri).
Ya da baz� tekrarlay�c� davran��lar ortaya ��kar (anne akl�na bu d���nce geldi�inde i�inden dua okumas� veya kirlenme, hastal�k bula�mas� korkusu olan ki�inin defalarca elini y�kamas� gibi).
Bili�sel modele g�re ise, OKB tan�s� konulan hastalar, di�er anksiyete bozuklu�u olan hastalar gibi, �e�itli bili�sel (zihinsel) hatalar yaparak baz� d���nceleri tehlikeli olarak alg�larlar. Ancak, bu d���ncenin i�eri�i olan yorum, yaln�zca tehdit veya tehlike �zerine odakland���nda, ortaya ��kmas� beklenen tablo anksiyetedir.
Obsesif tablo, d���ncenin olu�turabilece�i zarardan, ki�inin kendisini sorumlu tutmas�yla ger�ekle�ir. Bu sorumluluk, bir yandan huzursuzluk ve anksiyete olu�tururken, bir yandan da sorumlulu�u azaltmaya y�nelik n�tralizasyon �abalar�na yol a�acakt�r.
27.2.2011 - 5657
|