Uyku Bozukluklar�
Ya�am�n ��te biri uykuda ge�iyor. Uyku, yorulan ve y�pranan sinir sisteminin bak�ma al�nd��� bir dinlenme d�nemi. Bu s�re� boyunca, g�n i�inde ��renilenler ay�klan�p depolan�yor. Beyin bir sonraki g�ne haz�rlan�yor. Yeti�kin bir insan�n g�nl�k uyku gereksinimi yedi sekiz saat kadar. Ancak bu s�re ki�ilere g�re �nemli de�i�iklikler g�steriyor. Kimileri g�nde �� saat uykuyla sa�l�kl� ve zinde bir ya�am s�rd�r�yor. Baz�lar�ysa g�nde sekiz dokuz saat uyuduklar� halde kendilerini dinlenmi� hissedemiyorlar.
Baz� ara�t�rmac�lara g�re, s�k�nt�l� ve karamsar ki�iler daha �ok uyuyor. �yimser ve canl� ki�ilerse uykuya daha az gereksinim duyuyor. Az ya da �ok herkesin uykuya gereksinimi var. Uyumadan sa�l�kl� bir ya�am s�rd�rmek olanakl� de�il.
Laboratuvar �al��malar� uzun s�re uykusuz b�rak�lan ki�ilerde �nemli ruhsal ve bedensel sorunlar ortaya ��kt���n� g�steriyor. Altm�� saat uykusuz kalan ki�ilerde boyun kaslar�nda g��s�zl�k ve ellerde titreme g�r�l�yor. Ki�i sendelemeye ve sallanmaya ba�l�yor. Doksan saati a�an uykusuzluk durumundaysa ki�inin g�z�ne hayaller g�r�nmeye ba�l�yor, i�inde bulundu�u zaman� ve nerede oldu�unu bilemez hale geliyor. Bu belirtiler bir iki g�n uyumakla ge�iyor. Bu denli �nemli bir mekanizmada meydana gelen bozukluk ve aksakl�klar do�al olarak ki�inin ya�am�n� ciddi bi�imde etkiliyor. Dolay�s�yla, uyku bozukluklar� ve bunlar�n tedavileri son y�llarda �zerinde en �ok ara�t�rma yap�lan alanlardan birisi.
Uyku Bozukluklar� �kiye Ayr�l�r
1. Uykunun miktar� ve kalitesiyle ilgili sorunlar
Bu sorunlardan birisi uykusuzluk. Uykusuzluk, uykuya dalma g��l���, gece s�k s�k uyanma, sabaha kar�� uyanma ve bir daha uyuyamama �eklinde olabiliyor. Bazen de ki�i uyudu�u halde kendisini uykusunu alamam�� ve dinlenmemi� hissediyor. Uykusuzlu�un nedenleri aras�nda ruhsal bozukluklar �nemli bir yer tutuyor. �rne�in depresyon uykusuzlu�un en s�k g�r�ld��� durumlardan birisi. A��r� �ay ve kahve t�ketimi bir ba�ka uykusuzluk nedeni. Uzun s�re kulland�ktan sonra alkol� b�rakmaya �al��an ki�ilerde uykusuzluk ortaya ��kabiliyor. Kalp ve akci�er hastal�klar� da uykusuzlu�a yol a�abiliyor. Baz� ki�ilerdeyse uyku bozuklu�unu a��klayacak hi� bir neden bulunam�yor.
Uykunun miktar� ve kalitesiyle ilgili di�er bir sorun a��r� uyku. A��r� uykunun de�i�ik tipleri var. Bazen ki�i uykudan uyanmakta zorluk �ekiyor. Uzun s�re uyumu� ve uykusunu alm�� olmas�na kar��n g�zlerini bir t�rl� a�am�yor. Ba�kalar�n�n yard�m�yla g��l�kle uyand�r�labiliyor. Bu durumun t�p dilindeki ad� 'uyku sarho�lu�u'.
Baz�lar�yla, g�nd�z vakti olur olmaz yerlerde k�vr�l�p uyuyakal�yor ve g�r�lt�l� bir �ekilde horlamaya ba�l�yorlar.
A��r� uykunun en dramatik tipiyse 'narkolepsi' olarak adland�r�lan uyku bozuklu�u. Bu ki�iler en olmayacak anlarda birden uykuya dal�p olduklar� yere y���l�veriyorlar. Yine bu ki�ilerde uykuya dalarken hayaller g�rme ve kendini fel� olmu� gibi hissetme yak�nmalar� s�k g�r�l�yor. Bazen de sorun uykunun miktar� ve derinli�iyle de�il ritmiyle ilgili.
Uyku ile uyan�kl�k aras�ndaki gidi� geli�lerin insan bedenindeki bir biyolojik saat taraf�ndan y�netildi�i biliniyor. Baz� ki�ilerde bu biyolojik saatin bozulmas�na ba�l� olarak uyku d�zeni de�i�iyor. Sabaha kar�� uykuya dal�yor ve ak�am�zeri uyan�yorlar. S�z konusu ritm de�i�ikli�i uzun s�reli u�ak yolculuklar�ndan sonra ya da gece vardiyas�nda �al��an ki�ilerde g�r�lebilidi�i gibi, hi� bir g�r�n�r neden olmadan da ortaya ��kabiliyor.
2. Uyku s�ras�nda ya�anan anormal olaylar: 
Uyku s�ras�nda ya�anan tuhaf olaylar aras�nda en iyi bilineninin uyurgezerlik oldu�unu s�yleyebiliriz. Bu konu y�llard�r karikat�r ve f�kralara konu olmay� s�rd�r�yor. Uyurgezerlik uykunun ilk birka� saati i�inde ortaya ��k�yor. Ki�i, yatakta oturma, kalk�p dola�ma, giyinme, yemek yeme gibi davran��larda bulunabiliyor. Bu davran��lar s�ras�nda y�z� donuk. Tek bir noktaya bakarak hareket ediyor ve bu s�rada s�zel ili�ki kurmak genellikle olanaks�z. �ocuklarda s�k eri�kinlerde ise �ok ender g�r�len bir bozukluk.
S�k s�k korkulu d��ler g�ren ve kan ter i�inde uyanan ki�ilerin sorunlar�ysa biraz farkl�. Bu korkulu d��ler gece boyunca bir ka� kez tekrarlayabiliyor. �ocukluk �a��nda ya�and���nda genellikle k�sa s�rede d�zelme e�iliminde olan bu bozukluk eri�kinlerde kal�c� bir sorun haline gelebiliyor.
Di�er bir bozukluk 'uykuda korku n�beti'. Ki�i, bir r�ya g�rmedi�i halde birden b�y�k bir korkuya kap�l�yor ve hayk�rarak uyan�yor. Korku ve pani�in yan�s�ra �arp�nt�, terleme, derin nefes alamama duygusu bu tabloya e�lik ediyor. Bu bozukluk genellikle ilkokul �a�lar�nda ba�l�yor ve �ocukluk d�nemi biterken ortadan kayboluyor.
Uykuda di� g�c�rdatma s�k g�r�len di�er bir sorun. Soruldu�unda, her on ki�iden birisi uykusunda di� g�c�rdatt���n� s�yl�yor. Kimileri b�yle bir sorunlar� oldu�unu birlikte uyudu�u ki�ilerden ��renmi�. Baz�lar�ysa, di�lerinde s�rekli g�c�rdatmaya ba�l� olarak olu�an a��nmalar nedeniyle di� hekimleri taraf�ndan uyar�lm��lar. Uykuda di� g�c�rdatma, baz� ki�ilerde stresli d�nemlerde belirginle�iyor. Kad�nlarda, adet d�nemleriyle ba�lant�l� dalgalanmalar g�sterebiliyor. Bazen de hi� bir etkenle ili�kisi saptanamadan s�r�p gidiyor.
Horlama da uyku s�ras�nda ya�anan anormal olaylar aras�nda say�labilir. Horlama, yanl�zca horlayan� de�il birlikte uydu�u ki�iyi de etkileyen bir sorun. Bazen a��z, bo�az ve solunum yollar�ndaki bozukluklar�n i�areti olabildi�i gibi, hi� bir nedene ba�lanamad��� durumlar da az de�il.
Uyku Bozukluklar�ndaTedavi
Uyku bozukluklar�nda tedavi Uykusuzlu�un tedavisinde kullan�lan �ok say�da ila� var. Ancak bu ila�lar�n baz� yan etkileri oldu�u i�in uykusuzlukta ila� tedavisi i�in pek aceleci davran�lm�yor. �rne�in, bu t�r ila�lar al��kanl�k yapabiliyor ve kesildiklerinde geri tepme nedeniyle daha ciddi bir uykusuzluk sorununa yol a�abiliyorlar. Ayr�ca, bir�o�unun ertesi g�n de devam edebilen bir uyku haline ve sersemlik duygusuna yol a�t��� biliniyor. Dolay�s�yla, uykusuzluk tedavisinde ila� kullan�m� bir son �are olarak g�r�l�yor. �nce, basit baz� �neriler yoluyla ki�inin uyku al��kanl�klar�n�n d�zeltilmesine �al���l�yor. E�er ba�ar� sa�lanamazsa ila� kulan�l�yor.
A��r� uykunun ve uyku s�ras�nda ya�anan anormal olaylar�n tedavisi ise daha karma��k. Bu durumlar�n bir �o�unda, ki�inin tedaviden �nce bir uyku laboratuvar�nda incelenmesi �neriliyor. Daha basit bir sorun olan horlamadaysa, s�rt �st� yatmaktan ka��n�lmas�, kilolu ki�ilerin zay�flamalar� ve a��z, bo�az ve solunum yollar�n�n sin�zit, genizeti ve allerji y�n�nden de�erlendirilmesi �neriliyor.
Uykusuzluk �ekenlere ���tler
Geceleri herhangi bir nedenle ge� yatsan�z bile sabahlar� vaktinde kalk�p g�ne ba�lay�n. G�nd�z uyumay�n Ak�am yeme�inden sonra, alkol, �ay, kahve sigara ve kolal� i�kilerden uzak durun. Yata�a girme saatinden �nceki iki saat boyunca a��r egzersizlerden ka��n�n. Yatak odas�n� uyku ve cinsel ili�ki d���ndaki eylemler i�in kullanmay�n. �rne�in, yatak odas�nda televizyon seyretmeyin. Ak�amlar� a��r yemekler yemeyin. Yata�a girdikten sonra uyku tutmazsa kendinizi uyumak i�in zorlamay�n. Yataktan kalk�p a��r� efor gerektirmeyen bir i�le u�ra��n. �rne�in kitap okuyun.
Mitolojide Uyku
Bir efsaneye g�re, Gece tanr�s� kendi ba��na iki o�ul yarat�r. Bunlardan birisi Uyku tanr�s� Hipnoz, di�eriyse �l�m tanr�s� Tanatos'dur. Bu iki karde� tanr�, Ozan Hesiodos'un dizelerine ��yle yans�r: Orada oturur kara Gece'nin �ocuklar�, Uyku'yla �l�m, o korkun� tanr�lar. G�ne� onlara hi� �evirmez ���nlar�n� ne g�klere ��karken, ne inerken, biri dola��r s�rt�nda topra��n ve denizin tatl� bir huzur g�t�rerek insanlara, �tekinin demirdendir y�re�i, tun�tand�r can�. Hipnoz, karanl�k ve dumanl� bir ma�arada ya�ar. Unutkanl�k ve kay�ts�zl�k �rma��n�n sular� odas�n�n i�inden akar. Hipnozun iki o�lu vard�r. Bunlar insanlar�n d�� g�rmesini sa�larlar.
Uyku ve Yeme Fizyolojisi
�nsan �mr�n�n yakla��k ��te biri uykuda ge�er. Bu denli �ok zaman�m�z� verdi�imiz uykunun gizemi ise antik �a�lardan g�n�m�ze de�in hala ��z�lememi�tir. E�er "neden uyuruz" sorusunun yan�t� "yoruldu�umuz i�in" olsayd�, ritmik ve belirli bir d�zende de�il, yaln�zca yorgun oldu�umuzda uyurduk. �ncelemeler, uykunun pasif de�il dinamik bir s�re� oldu�unu, h�zl� g�z hareketleri (rapid eye movements, REM) evresi ve bunun d���ndaki evrelerden olu�tu�unu ortaya konmu�tur. Bu evreler t�m uyku s�resince birbirini izler. REM evresinde g�zler h�zla hareket eder, solunum ve kalp at��lar� d�zensizle�ir. Bu evrede g�rd���m�z r�yalar� �ok daha iyi an�msar�z. Uyku evreleri ve bu s�rada ortaya ��kan solunum, kalp, beden �s�s�, kaslar ve g�zlerle ilgili de�i�ikliklerin t�m� beyin kabu�u ve beyin sap�nda bulunan sinir h�cresi gruplar� ve bunlar aras�ndaki ileti�imi sa�layan kimyasal bile�imler arac�l��� ile yerine getirilir.
Yeme davran���, beyinde hipotalamus denen bir b�lgenin d�zenledi�i ve uykuya benzer bi�imde hen�z t�m y�nleriyle ��z�mlenememi� bir i�levdir. Beyinde bu b�lgede bir hasar olu�tu�unda a��r� yeme durumu ortaya ��kar. Sindirim sisteminden salg�lanan kimyasal bir madde beyinde yeme merkezindeki kimyasal maddeleri etkileyerek i�tah� azalt�r. �i�manl�k ve i�tahs�zl�ktan sorumlu mekanizmalar�n daha iyi anla��lmas� bu kimyasal bile�imlerin aras�ndaki ili�kilerin ��z�mlenmesine ba�l�d�r.