|
Akdeniz diyeti, Akdenizi çevreleyen ülkelerde kardiyovasküler hastalık, kanser ve nörodejeneratif durumların önlenmesi dahil olmak üzere, uzun ömürlülüğün artması ve kronik hastalıkların görülme sıklığının azalmasını sağlayan efsane bir beslenme modelidir. Bu beslenme şeklinin baş aktörü zeytinyağıdır ve dünya zeytinyağının yaklaşık %90'ı bu bölgede üretilmektedir. Zeytinyağı ve fındık içeren Akdeniz diyetinin uzun süreli tüketimi, miyokard enfarktüsü, inme veya diğer kardiyovasküler nedenlere bağlı ölümlerin görülme sıklığını azaltmıştır. Akdeniz diyetinde zeytinyağı, yemeklerin hazırlanmasında, pişirilmesinde ve servisinde bol miktarda kullanılmaktadır. Bu nedenle Akdeniz ülkelerinin gastronomisinde önemli bir yeri vardır. Zeytinyağı başlıca oleik asit gibi tekli doymamış yağ asitlerini (TDYA) içerir. Zeytinyağının kardiyovasküler hastalıkların önlenmesindeki önemi daha önce bu kadar bilinmez iken, günümüzde diyetteki doymuş yağların zeytinyağıile değiştirilmesinin koroner kalp hastalığı riskini azalttığı kabul görmüş bir gerçektir. Zeytinyağının kalp sağlığını koruyucu etkileri yalnızca oleik aside bağlı değil, yağın içerdiği diğer fonksiyonel bileşenler sayesindedir. Natürel zeytinyağı mekanik yollarla yani meyvenin preslenmesiyle elde edildiği için bir MEYVE SUYU sayılabilir. Ayçiçek gibi tohum yağlarının rafine edilmesi sırasında kaybolan vitaminler, karotenoidler, steroller ve fenolik bileşikler gibi birçok yararlı madde natürel zeytinyağında korunmaktadır. Bu küçük bileşenler, yüksek TDYA içeriği ile birlikte, zeytinyağının mükemmel bir fonksiyonel sıvı olmasını sağlar. Zeytinyağında çok küçük miktarlarda bulunan bu yararlı bileşenler damar tıkanıklığını önleyici, tansiyon düşürücü, antioksidan, kan pıhtılaşmasını önleyici ve antiinflamatuar aktiviteler gösterir. Bu sebeple kardiyovasküler hastalıklara ve metabolik sendroma karşı koruyucudurlar. Sızma zeytinyağında bulunan yararlı maddelere rağmen, sağlıksız bir diyete sadece zeytinyağı eklemek yeterli değil. Yüksek miktarda taze meyve ve sebze ve özellikle domates, Akdeniz diyetinin önemli bileşenidir ve hem kalp hastalıklarına hem de kansere karşı koruyucudur. Naturel zeytinyağı ayrıca A vitamini öncüsü ß-karoten ve güçlü bir antioksidan olan likopeni içerir. Her iki bileşik de yağın sarımsı rengine katkıda bulunur. E vitamini aktivitesine sahip Tokoferol, diğer tohum yağlarına göre daha düşük konsantrasyonlarda bulunmasına rağmen zeytinyağında en bol bulunan antioksidandır. Klorofil pigmenti de zeytinyağında doğal olarak bulunur ve yeşilimsi renkten sorumludur. Fitosteroller, sızma zeytinyağı dahil olmak üzere tüm bitkisel yağlarda bulunan önemli bir bitkisel kolesteroldür. Beslenmenin insülin duyarlılığı üzerindeki etkisinde diyet yağının kalitesi belirleyicidir. Zeytinyağı içeren yemeklerden sonra, doymuş yağlar açısından zengin öğünlere kıyasla kan yağları ve glikoz daha sağlıklı seviyede ölçülebilir. Ayrıca, zeytin yağının yüksek miktarda tüketiminin yüksek kan LDL kolesterol, tokluk kan yağının yüksek olması, lipoprotein oksidasyonu, inflamasyon, tromboz ve endotel disfonksiyonu gibi diyabetle ilişkili olumsuzluklar üzerinde daha olumlu etkileri olmuştur. Zeytinyağı tüketiminin tansiyon hastalarında antihipertansif ilaçlara olan ihtiyacı azaltabilmektedir. Natürel zeytinyağının tansiyon düşürücü etkisi, kırmızı kan hücresi eritrosit zarının yağ asidi bileşimindeki değişikliklerle ortaya konmuştur. Yüksek tansiyon hastalarında görülen hücre membran akışkanlığındaki azalma ve yaşa bağlı bozulmuş ß-adrenerjik aracılı vazorelaksasyon ve G-protein bağlanması gibi olumsuzluklar sızma zeytinyağı tüketenlerde çok daha az görülmektedir. Bu olumlu etkiler, natürel zeytinyağında bulunan tümü antioksidan ve serbest radikal temizleyici aktivitelere sahip, a-tokoferol, oleuropein, hidroksitirosol ve tirozol gibi küçük bileşenlerden dolayıdır. Sızma zeytinyağı ile kan basıncının düşürülmesi, endotel fonksiyonundaki gelişmelerle de ilişkilendirilebilir. Ayrıca Akdeniz diyeti, yağ açısından zengin olmasına rağmen, bilimsel çalışmalarda vücut ağırlığındaki artışla ilişkilendirilmemiştir. Zeytinyağının diğer olumlu etkilerine önümüzdeki günlerde devam edeceğim.
11.04.2023 - 1711
|