|
Vajinismus Nedir?
Vajinismus cinsel ili�ki s�ras�nda vajina alt k�s�m kaslar�n�n ��te birinin ki�inin kendi kontrol� d���nda istem d��� kas�lmas� ve cinsel ili�kinin ya �ok a�r�l� olmas� ya da hi� ger�ekle�memesi demektir. Ba�ka bir deyi�le vajinismus �ocuklukta bilin� alt�na yerle�mi� bir tak�m tabular nedeniyle ili�ki s�ras�nda v�cudun kendini koruma i�g�d�s� sonucu ki�inin vajen giri� kaslar�n� kasmas� ve ili�kinin m�mk�n olmamas� durumudur. Vajinismus bir cinsel i�lev bozuklu�udur.
Vaginismusta spazmlar tamamen istem d��� olmaktad�r, bu durum vajinismuslu hastan�n hatas� de�ildir, hastaya kar�� sab�r ve anlay��l� olmak gerekir. Vajinismus %90 s�kl�kla psikolojik bir sorundur. Vajinismusta cinsel ili�kiye girmede isteksizlik yoktur; cinsel ili�ki iste�i ve vajinal �slanma mevcuttur fakat istense de ili�ki ba�ar�lamaz.
Vajinismus durumunda ki�iler severek ve isteyerek girdikleri cinsel ili�ki s�ras�nda vajina giri�ine dokunuldu�u andan itibaren aniden korku, heyecan, �arp�nt� gibi panik atak semptomlar� g�stererek vajinal kaslar� kasmakta ve tamamen bilin� alt�na yerle�mi� korku ve kayg�lar y�z�nden ili�ki ger�ekle�ememektedir. Vajinismus tedavisinde temel prensip ki�ilerin bu korkular�n�n giderilmesi ve cinsellikle ilgili do�ru bilgilerin tam ve eksiksiz olarak aktar�lmas�d�r.
Vajinismus ki�iler aras�nda olduk�a farkl� seyreder. Baz� kad�nlar jinekolojik muayene olabilir ama tam bir cinsel ili�kiye giremez. Bir grup kad�n hi�bir vajinal m�dahaleyi kabul etmez.
Cinselli�in ''ay�p'' olarak de�erlendirildi�i aile ve toplum yap�s�nda cinsellik s�rekli ertelenebilir. Birey kendi ki�ili�ine uygun ortam� bulana kadar cinselli�in doyurulmas�na engel koyar. Vajinismus problemi olan ki�iler bu problemi en yak�nlar�na bile anlatmakta utan�rlar; sorunu a��k olarak anlatamad�klar� i�in ��z�m de bulamazlar.
Vajinismus problemi ya�ayan kad�nlar k�zl�k zar�n�n �ok kal�n oldu�unu ve bunun etten bir duvar te�kil etti�ini d���n�rler. Oysa bu k�zl�k zarlar�n�n �o�u a��kl��� az olan fakat normal kal�nl�kta olan ve ili�kide kolay y�rt�labilir yap�s� olan zarlard�r. Vajinismus tedavisi �ok geciktirilecek olursa erkekte kendine g�vensizlik, cinsellikten so�uma, ereksiyon problemleri, erken bo�alma gibi durumlar ortaya ��kabilir.
Vajinismus Nedenleri
Vajinismus as�l nedeni cinsel kimli�in h�zla olu�tu�u �dipus d�nemi olarak bilinen 3-5 ya� aras�nda aileden ve �evreden bilin� alt�na yerle�mi� cinsel birle�me ile ilgili as�ls�z, yanl�� ve eksik bilgilerdir. Bu bilgiler �m�r boyu ki�ileri etkilemekte ve cinsel davran���na yans�maktad�r. Bu nedenle tedavide ilk yap�lmas� gereken yanl�� inan� ve davran��lar�n d�zeltilmesidir. Vajinismus nedenlerini daha ayr�nt�l� bir �ekilde irdelenecek olursa, dinsel tutuculuk, cinsel taciz, �iddete maruz kalma ve a�r�l� cinsel ili�kiye ikincil geli�en vajinismus gibi nedenler ile de s�k s�k kar��la��labilir.
Cinsel ili�kinin ba�ar�lamamas�, organik ve psikolojik nedenler olarak iki k�s�mda incelenebilir: Y�ksek kenarl� kal�n ve sert k�zl�k zarlar�, do�u�tan gelen himen ve vaginada bulunan yap�sal anomaliler; himende septum, vajinal septum, vagina olmamas� veya k�sa ve k�r vagina olmas�, vajinal enfeksiyonlar, Bartholin kistleri, a�r�l� vulvar vestibulit gibi nedenler organik nedenler aras�nda say�labilir ki bu nedenler cerrahi ya da medikal tedaviler ile d�zeltildikten sonra ili�ki rahatl�kla ba�ar�labilir. Bu durum vajinismus olarak kabul edilmez.
Cinsellikle ilgili yanl�� inan� ve tutumlar, �n yarg�lar, �zellikle k���k ya�ta ya�anan tecav�z gibi cinsel travmalar� kapsayan psikolojik nedenlerle cinsel ili�ki ba�ar�lamaz, hatta imkans�z hale gelir ki bu durum ger�ek vajinismus halidir.
Vajinismuslu Hasta Muayenesi
�lk muayenede, sadece g�zlem �eklinde birka� saniye d�� genital organlar de�erlendirilir ve vajina kaslar� kas�lma derecesi saptan�r. Bu muayene s�ras�nda hastan�n ac� ve a�r� hissetmesi asla s�z konusu de�ildir. Bu nedenle vajinismus problemi olan ki�iler rahatl�kla ve hi� �ekinmeden muayene olabilirler.
Muayenede vajinismuslu hastalar; b�y�k ve k���k dudaklara dokundurmayanlar, d�� genital organlara dokundurup vajinaya dokundurmayanlar, parmak giri�ine izin verdi�i halde spekulum giri�ine izin vermeyenler gibi �e�itli s�n�flara ayr�labilir. Tedavi seanslar� da bu gruplara g�re tespit edilir.
Vajinismuslu Hastaya Yakla��m
Vajinismuslu hastalara yakla��mda hasta ve e�i ile hem ayr� ayr�, hem de beraber g�r���lmeli, g�r��mede vajinismusun ne oldu�u tedavide nas�l bir yol izlenece�i, tedavinin ortalama ka� seans s�rebilece�i konular�nda tedavi plan� olu�turulmal�d�r. K�zl�k zar�n�n y�rt�lmas�n�n ac� vermedi�i vaginan�n asl�nda �ok geni� oldu�u anla��l�r ve g�venli bir dille anlat�lmal�.
Cinsel organlar hakk�nda bilgilerinin yanl�� ve eksik oldu�u durumlar tespit edilerek gerekli ayd�nlatmalar yap�lmal�d�r. �rne�in, vajinismus riski ta��yan kad�nlar penisi g�z�nde �ok b�y�t�r, �ok ac� �ekece�ini ve a��r� yaralanaca��n� d���n�r. Bu b�lgeden �ok kilolu bebeklerin bile do�abildi�ini ve bu b�lgenin �ok esnek oldu�unu bilmelerine ra�men cinsel ili�kiden �ekinirler.
Vajinismuslu hastalara cinsel ili�kinin ac� vermedi�i, fazla kanaman�n olmad���, vaginan�n par�alanmad���, do�um olay�n�n tehlikeli olmad��� anlat�larak �ocukluktan kalan korkular yenilmeli cinsel organlar�n yap�s� ve i�levi konular�nda do�ru bilgilendirme yap�lmal�d�r.
Vajinismus Tedavisi
Vajinismus tedavisi hasta odakl� olup ki�ilerin mevcut sorunlar�n�n derecesine ba�l� olarak �zelle�tirilmelidir. Vajinismus bir sonu�tur, alt�nda yatan ger�ek neden bulunmal�d�r, korkular ara�t�r�l�p ��z�mlenmeli,bu konuda bilgi eksiklikleri ve yanl��lar d�zeltilmelidir. Kolay ve a�r�s�z bir �ekilde yap�labilen vajinismusa �zel egzersizler ki�ilere ev �devi olarak verilmeli ve bu egzersizleri evde seanslar halinde uygulamalar� mutlaka �nerilmelidir. Bu egzersizleri ciddiye almayan ve evde tekrarlamayan ki�iler ba�ar�l� olamaz. Kas gev�etici, a�r� kesici kremler, antidepresanlar, alkol almak, genel anestezi alt�nda ili�kiye zorlamak v.s. sorunu asla ��zemez.
Vajinismus Tedavi Metotlar�
Bili�sel ve davran���� yakla��m: D�nyada en �ok tercih edilen vajinismus tedavi y�ntemi bili�sel ve davran���� yakla��md�r. Bu metotta ayna egzersizleri, kendi v�cudunu ve e�inin v�cudunu tan�ma egzersizleri, Kegel egzersizleri, seksuel e�itim gibi yakla��mlarla cinsel organlar konusunda e�itim verilir. Cinsellikle ilgili korkular� gidermek i�in ayr�ca psikolojik tedavi gerekirse hipnoterapi yap�lmal�d�r.
Seksuel anatominin ki�isel ke�fi ve ayna egzersizleri: Bedeni ve vajinay� tan�mak i�in ��plakken kendi bedenine ve vajinas�na aynada bakma, sonra vajene dokunma egzersizleri ev �devi olarak verilir. Bilmedi�i ve korku duydu�u b�lgeyi g�rmesi ve genital b�lgeyi tan�mas� a��s�ndan ayna egzersizleri olduk�a �nemlidir. Vajinismus problemi olan ki�iler ayna ile bu b�lgeyi g�r�p tan�d�k�a v�cudunu ke�fettik�e belki de korkular� giderek hafifleyecektir. Bilindi�i gibi insanlar bilmedi�i gizemli olaylardan daha �ok korkarlar.
Vajinismus Egzersizleri:
Kegel egzersizleri: Vajinismuslu hastalarda cinsel ili�ki s�ras�nda istemsiz kas�lmalar� �nlemek i�in vajina kaslar�n�n kontrol� ��retilmelidir. Pelvis kaslar�n�n kontrol� i�in Kegel egzersizleri yapt�r�l�r.
Kegel egzersizleri ��renildikten sonra asl�nda �m�r boyu d�zenli bir �ekilde yap�ld��� taktirde vajen kaslar� g�c�n� kaybetmeyecek ve idrar ka��rma problemi de (do�umlara veya hastal�klara ba�l� travmalar olmad��� taktirde) ortaya ��kmayacakt�r. Bu egzersizler idrara ��kt�ktan ve mesaneyi bo�altt�ktan sonra yap�lmal�d�r.
Bu egzersizde �al��t�r�lan kas idrar yaparken gev�eyen, idrar yapt�ktan sonra s�k��an Pubokoksigeus ad� verilen kast�r. Bu kas ili�ki s�ras�nda vajinismuslu hastan�n kast��� ve bir t�rl� ili�kinin m�mk�n olmad��� kast�r.
Kegel egzersizleri, g�nde 2-3 seans her defas�nda yakla��k 15 kez bu kas� s�kma ve gev�etme �eklinde tekrarlayarak yap�lmal�d�r.
Sonu� yakla��k bir ayda al�nabilir. Bu egzersiz s�ras�nda bel, kar�n, kal�a a�r�lar� olursa yanl�k kaslar �al��t�r�l�yor demektir. Ayr�ca orgazm ve cinsel isteksizlik sorunlar� olanlar i�in de Kegel egzersizleri ile olduk�a ba�ar�l� sonu�lar al�nmaktad�r. Nefes al�p-verme egzersizleri yap�lmas� ile hasta taraf�ndan kaslar�n kas�l�p gev�emesinin fark edilmesi sa�lanmaktad�r. T�m v�cudu kasan-gev�eten egzersizler ��retilmelidir.
Parmak egzersizi: Parmak egzersizleri vajinismuslu ki�ilerin uygulad��� invivo duyars�zla�t�rma (desensitizasyon) egzersizleridir.
�nce k���k parmak ile ba�lan�r, hasta a�amal� bir �ekilde al��t�r�l�r, daha sonra e�in parma�� ile de egzersize devam edilebilir. Genellikle parmak egzersizi ki�ileri irrite eder ve sevmez, bu egzersiz yapmak istemeyen hastalara uygulanmamal�d�r. Vajina i�ine parmak ya da buji girdi�i zaman vajina ani kas�lmas�n� �nleme egzersizleri de yap�lmal�d�r.
Vaginal geni�letme (dilatasyon) egzersizleri: Vajinal dilatat�r olan bujilerle invitro duyars�zla�t�rma (desensitizasyon) egzersizleri yap�lmaktad�r.
Bu i�lemde vajinaya uygulanan bujilerin (e�i de refakat edebilir) numaralar� yava� yava� art�r�l�r. Bu denemeler 8-10 seans s�rebilir. Genital b�lge masaj�: Klitoris b�lgesini uyarma, bu b�lgeye dokunma ve ok�ama ki�ilerde g�ven ve mutluluk yarat�r, vajina kaslar�n�n gev�emesini sa�lar.
Vajinismus tedavisi s�ras�nda kural olarak belli bir a�amaya gelene kadar cinsel birle�me yasaklanmal�.
A�amal� cinsel ili�ki egzersizleri: �nce penisin vaginaya de�dirilmesi, sonra vajinaya girmesi egzersizleri yap�lmal�d�r. Penis giri�inin kad�n�n kontrol� ile sa�lanmas� da tedavinin �nemli bir a�amas�d�r.
Cinsel ili�ki s�ras�nda hasta anksiyete duydu�u anda gev�eme egzersizleri ile nefesin nas�l d�zenlenmesi gerekti�i ��retilmelidir.
Vajinismus tedavisinde �zet olarak;
�lk g�r��me:
Duyars�zla�t�rma tedavisi: genel �yk�, e�iyle ili�kinin detaylar�, ba�ka bir psikiyatrik rahats�zl�k saptan�rsa �nce onun tedavisi, cinsellikle ilgili yakla��m�n geli�tirilmesi gibi konularda e�itim verilmelidir. Bu tedavi sonu�lanana kadar cinsel ili�ki denememeleri konusunda s�z al�nmal�d�r.
�kinci g�r��me:
Cinsel organ ve cinsellikle ilgili, genital b�lge ve k�zl�k zar� yap�s� ile ilgili ayr�nt�l� olarak bilgilendirme yap�lmal�d�r. Kegel egzersizleri, gev�eme ve rahatlama egzersizleri
Bireysel olarak veya e�i ile birlikte a�amal� parmak egzersizleri
Dokunma egzersizleri (sensitive focus)
Vajinismuslu hastalarda hipnoz tedavisi(hipnoterapi) nispeten yeni tedavi y�ntemleri i�inde yer almaktad�r. Hipnoterapi �ocukluk �a��ndan beri bilin�alt�na yerle�en korkular� ortaya ��kararak ki�iye baz� telkinler vermek suretiyle rahatl�k sa�lad���ndan vajinismuslu hastalarda olumlu etkiler yaratmaktad�r. Hipnoterapi, olumsuz inan� ve d���nceleri silerken ki�inin hayat�ndaki ba�ar�lar� g�rmeyi, olumlu �zellikleri �ne ��karmay� sa�lar. Genellikle hipnoterapi ile ki�iler ortalama 3-4 seansta rahatlamakla beraber, bazen 10-15 seans hipnoterapi gerekebilir.
Kas gev�etici, a�r� kesici ila�lar�n, lokal uyu�turucu kremlerin, alkol alman�n, k�zl�k zar� cerrahisinin, anestezi alt�nda ili�ki ger�ekle�tirme gibi metotlar�n vajinismus tedavisinde yeri yoktur. Vajinismuslu hastalarda sorun k�zl�k zar�nda de�ildir, sorun hastan�n bilin� d�zeyindedir. K�zl�k zar�na m�dahale edilerek vajinismus sorunu ��z�mlenemez.
Tedavi seanslar yakla��k bir saattir. Tedavi ortalama bir hafta s�rebilir. Tedaviler art arda yap�labilece�i gibi haftada bir kez de yap�labilir. Hastalar tedavileri boyunca ��phede kald�klar� ve ��renmek istedikleri konular hakk�nda telefon ve mail atarak sorular sorabildikleri taktirde, tedaviyi daha kolay benimseyecek ve sonuca daha konforlu ula�abileceklerdir.
Op. Dr. Kutlug�l Y�ksel
Kad�n Hastal�klar� ve Do�um Uzman� Tel: 0312 4258530—0312 4258550 cep:0532 6121783
26.6.2012 - 11010
|