Dr. Hastane.Com.Tr Doktoru Hastane.com.tr Cevabı:
Bel ağrısı en sık karşılaşılan ağrı nedenlerinin başında gelmektedir. Gribal enfeksiyonlardan sonra polikliniğe başvurmanın en sık nedenidir. İnsanların %80 i erişkin yaşamlarının bir döneminde en az bir kez bel bölgesinde ağrıdan yakınmaktadır. Bel ağrısı şiddetli ve uzun süreli olduğu zaman kişilerin günlük ve iş yaşamlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Bel Bölgesinin Yapısal Özellikleri
Bel bölgesinde omurlar, omurlar arsında bulunan diskler, kaslar ve bağlar yer alır. Bel omurgasının en önemli görevi vücut yükünü taşımaktır. Bu görevin yerine getirilmesi için sağlıklı omurlar ve disklerin yanı sıra güçlü kaslara da ihtiyaç vardır. Başta bel, karın, kalça olmak üzere bel çevresi kaslarının güçlü olması bu bölgeye daha az yük binmesine daha az zorlanmaya yol açacaktır. Bel bölgesi düz olmayıp, arkaya bakan bir açıklığı bulunmaktadır. En fazla yükü taşıması ve en fazla hareketi yapması nedeniyle bu oyuk omurganın en çok çalışan bölümüdür. Bel oyuğunun normal açıklığının sağlanması omurlar, diskler ve çevre yapıları zedelenmeye karşı koruyucu etki yapar. Diskler omurları birbirinden ayıran ve üzerine binen yükü emen yumuşak kıvamlı yastıkçıklardır. Her birinin çekirdek bölümü yumuşak jel kıvamında olup, daha kalın liflerden oluşan bir dış halka ile sarılmıştır. Disk çekirdeğinin içindeki sıvı omurların diskler üzerinde öne ve arkaya kaymasını, bu şekilde bel omurgasının eğilmesini ve hareket etmesini sağlar.
Bel Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Bel ağrısı kaslar bağlar gibi yumuşak dokuların zorlanması gibi basit ve geçici nedenlere bağlı olabileceği gibi, omurlar ve disklerin hastalıkları gibi daha önemli ve tedavi gerektiren nedenlerden de kaynaklanabilir. Bel ağrılarının %30 unda en ileri görüntüleme yöntemleri ile dahi ağrının gerçek sebebini saptamak mümkün olmamaktadır. Çok sık görülen ve sadece bel ağrısı olarak nitelendirebileceğimiz bu tür arışlar hemen daima 4-8 hafta içinde kendiliğinden ya da basit tedaviler ile rahatlar. Bel ağrılarının çok küçük bir kısmı iltihabi romatizmal hastalıklara, bazı infeksiyon hastalıklarına, karın içerisindeki organların hastalıklarına ya da tümörlere bağlı olabilir. Bel ağrılarının büyük bir çoğunluğu mekanik olarak adlandırılan bel çevresi yapıların zorlanmasına, disklerin yırtılması ile ortadaki çekirdeğin dışarı doğru fıtıklaşıp sinirlere bası yapması ile oluşan bel fıtıklarına, omur kaymalarına, eklemlerin kireçlenmesi sonucu sinirlerin ya da omurganın sıkışması ya da doğumsal bazı omurga sorunlarına bağlı nedenlerden kaynaklanır. İleri tetkik ve tedavi gerektiren bel ağrısı nedenleri şöyle sıralandırılabilir:
- Ağrının süresi uzuyor veya süresi artıyorsa.
- Bel ağrısına eşlik eden ve kısa zamanda gerilemeyen hatta artan sinir basısı bulguları varsa ( örneğin bacakta uyuşma, his kusuru, kas güçsüzlüğü, bacakta ağırlaşma hissi, idrar kaçırma gibi).
- Ağrı özellikle geceleri oluyorsa ya da sabah bel hareketlerinde tutukluk ile birlikte olan ağrı hareketle rahatlıyorsa.
- Eşlik eden ateş, kilo kaybı, bel bölgesine basmakla belirgin hassasiyet varsa.
Bel ağrısının değerlendirilmesinde hastanın öyküsünden fizik muayene bulgularından ve radyolojik yöntemlerden yararlanılır.
Günümüzde bel bölgesini ayrıntılı olarak görüntüleyebilen bilgisayarlı tomografi (BT) ya da manyetik rezonans (MR) gibi inceleme yöntemleri bulunmasına karşın bel ağrısı olan hastaların büyük çoğunluğunda erken dönemde bu tetkikleri istemenin bir yararı olmamakta hatta yanıltıcı sonuçlar alınabilmektedir. Hiç bel ağrısı olmamış sağlıklı insanların yarıya yakınında MR ile disk hernisi (bel fıtığı) şeklinde bozuklukların saptanabileceği fakat bunların hiçbir şikâyete neden olmayabileceği bilinmektedir.
Bel Ağrısı Tedavi Edilebilir mi?
Bel ağrısının sebebi ne olursa olsun bu ağrıyı hafifletmek ya da önlemek mümkündür. Bel ağrısına yol açan nedenler belirlendikten sonra ilaç tedavisi, fizik tedavi, cerrahi gibi nedene yönelik girişimler dışında günlük yaşamda belin nasıl kullanılacağının öğrenilmesi tedavinin ve ileriye yönelik korumanın en önemli öğesini oluşturur. Ağrının şiddetli olduğu dönemde ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar yarar sağlayabilir. Zannedilenin aksine, ağrı nedeni ile hareketi kısıtlamak ve uzun süre istirahat etmek ağrı süresinin uzamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle omurga kırıkları ya da sinir basısı gibi ciddi sorumlar dışında birkaç günü aşan yatak istirahatı önerilmemekte ve hastaların bir an önce aktif yaşama dönmeleri tercih edilmektedir.
Bel ağrılarının çok sık tekrarlayabildiği göz önüne alındığında asıl tedavinin belin doğru kullanılmasının öğrenilmesi ve düzenli egzersiz yapılması oluşturmaktadır. Ailevi ve mesleki mutsuzluğun çok sık görülen psikolojik kaynaklı bel ağrısı nedeni olduğu ve özellikle ağrının sürekliliğine yol açtığı da unutulmamalıdır.
Belin Doğru Kullanılması ve Güçlendirilmesi
Günlük yaşantıda uyuma, ayakta durma, eğilme gibi çok tekrarlanan hareketlerin doğru yapılması ve bunların alışkanlık haline getirilmesi bel bölgesini etkileyen zorlanmaları büyük oranda azaltacaktır. Kötü pozisyonda durmak, bel oyuğunun normal açısını bozarak ağrıya yol açabilir. Öne eğilmek disklerin dış halkasına fazla basınç yaparken geriye doğru beli esnetmek omurganın arkasında bulunan küçük eklemlerde yangıya ve ağrıya neden olur. Bu durum bel kaslarında “spazm” olarak adlandırılan aşırı gerginliğe yol açarak ağrının daha da artması ile sonuçlanabilir. Bel çevresi kaslarının güçlendirilmesi ve bu kaslara esneklik kazandırılması bel oyuğunun normal açıklığının korunmasını omurlar ve disklere binen vücut yükünün kaslara aktarılmasını sağlar.
Bu tavsiyeler, genel bilgilerdir. Fakat unutmayınız ki, özel rahatsızlığınız için en iyi tavsiye, şikâyetlerinizi dinleyen ve sizi muayene eden doktorunuzun tavsiyesidir.