|
Araba kullanma ve cep telefonu kullanımı üzerine yapılan son bilimsel araştımalar insan beyninin fazla yükle dolduğunu ve bu tarz çoklu görevlerle başa çıkamadığını gösteriyor. Yolda olanlara tepki verme süresi büyük ölçüde azalıyor ve beynin göz önüne olan şeyi göremediği “algı körlüğü” oluşur.
Biriken dikkatsiz sürüş istatistikleri gerçekten korkutucu;
2008 yılında araba kazalarında yarım milyondan fazla kişi dikkati dağılan sürücüler yüzünden yaralandı ve bu sürücülerin çoğu cep telefonuyla konuşuyor veya mesajlaşıyordu. Yaklaşık 6 bin ölüm sonuçlandı.
AAA Vakfı (Foundation For Traffic safety- Trafik Güvenliği Vakfı)2009 yılında, sürücülerin %95’inin cep telefonuyla mesajlaşmanın veya eposta yollamanın güvensiz olduğuna inandığını ancak 5’te 1’inin bunu bile bile yaptığını kabul ettiğini bildirdi. Gençlerde bu rakam 2’de 1’den fazlasına fırlıyor.
Utah Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, araba kullanırken mesajlaşmak kaza riskini 8 kat artırıyor; bu da sarhoşken kaza yapma riskininin iki katı kadar. Virginal Tech Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre ise araba kullanırken mesajlaşmak sürücünün reaksiyonlarını %35, direksiyon hakimiyetini ise %91 oranına kadar azaltıyor.
Mesajlaşarak Araba Kullanma ve Nöroloji Bilimi
Nörologlar kablosuz teknolojinin sürücülerin dikkatini nasıl dağıttığını araştırırken, beynin çok önemli rollere sahip iki bölümünü tanımladılar: dorsolateral prefrontal korteks ve arka parietal korteks.
Beynin ön lobundaki bölge olan dorsolateral prefrontal korteks (DLPFK), aynı anda yapmaya çalıştığınız görevler arasında geçiş yaparken dikkatin sürdürülmesi ve yönlendirilmesinde önemli rol oynar. Mevcut araştırmalar mesajlaşarak araba kullanmanın, DLPFK’nin çoklu görevler arasında dikkati sürdürme yetisini etkilediğini gösteriyor. Böylece yoldaki olaylara karşı çok daha yavaş tepki verir hale geliyorsunuz ve bu da genellikle tehlikeli sonuçlara yol açıyor.
Arka parietal korteks özellikle üç boyutlu algıda önemlidir. Mesajlaşırken ve araba kullanırken beynin bu kısmı algısal aşırı yüklemeye maruz kalır. Araba kullanmak, bir dur işaretinin ne kadar uzakta olduğunu algılamak gibi üç boyutlu algılama uygulanmasını gerektirir. Telefonla konuşmak veya mesajlaşmak da özellikle konuşma yol tarifi içeriyorsa veya birine belli bir yer tarif ediyorsa genellikle üç boyutlu algılama içerir. Arka parietal korteks böyle durumlarda fazla dayanabileceğinden fazla işle yüklenir ve üç boyutlu algılama önemli ölçüde zarar görür.
Nörologlar sadece çok az kişinin direksiyon başında güvenli bir biçimde birden fazla görevle başa çıkabilecek seçkin beyin gücüne sahip olduğunu belirtiyor. %98’imiz bu incelikli özelliğe sahip değiliz.
Utah Üniversitesi’nde bilişsel nörolog olan ve on yıldan fazla süredir beynin fonksiyonları ve çoklu görev yapmasını araştıran Dr. David Strayer, “Hem telefonla konuşup hem de emniyetle araba kullanabilen insanları bulup bulamayacağımıza baktık.” dedi.
Araştırmasının bir parçası olarak Dr. Strayer sürücülerin çoklu görev kabiliyetlerini test etmek amacıyla onları bir simülatöre koydu. “Yetenekli bir avcı uçağı pilotu kadar hünerli olabilecek sadece %2’lik bir oran var. Ancak, hala hem mesajlaşıp hem de güveli bir şekilde araba kullanabilen kimseyi bulamadık” diye belirtti.
Bazı devletler el bağlantısız aygıtlarla konuşmayı sağlayan kanunlar çıkardı. Ancak Dr. Strayes bu aygıtlarda hiç bir güvenlik avantajı göremediklerini ve bu kanunların bir avantajı olup olmadığına baktıklarında ölümleri azaltmada hiç bir etkisi olmadığını söyledi.
Seyir halindeki herkese cep telefonlarını kapatmak zorunda bırakacak bir uyarının yapılma gerekliliği su götürmez şekilde kanıtlanmıştır.
Dr. Mehmet Öz
27.6.2011 - 8515
|