|
Uykudan korkarak, a�layarak uyanma �ocuklarda s�k�a kar��la��lan bir uyku problemidir. Nadiren ortaya ��k�yorsa doktora gidilmeyi gerektiren bir durum de�ildir. Ancak ayda birka� kez ya da daha s�k g�r�l�yorsa aileyi korkutan bir durum olu�turur. Aile �ocu�un ���l�klar�yla uyand���nda, ne yaparsa yaps�n a�lamay� ve �ocuktaki korkuyu durduramay�nca doktora ba�vurma pani�i ba� g�sterir. Acaba �ocu�umda �nemli bir hastal�k var m�? Yoksa �ocu�um epilepsi mi?gibi. Uyku ter�r� veya uyku korkusu olarak isimlendirilen bu durum parasomni denilen uyku s�ras�nda g�r�len davran��sal, emosyonel ve hareketle ilgili bozukluklar�ndan biridir.
Asl�nda anne- babalar�n �o�u �ocuklar�n�n nadiren uykudan a�layarak uyand���n�, ancak �ocu�un kolayl�kla uyan�p, kendini g�vende hissedip yeniden uyuyabildi�i bir ba�ka durumu da tarif ederler. Bu durum ise halk aras�nda kabus, t�pta ise nightmare olarak adland�r�lan bir ba�ka parasomni tipidir.
Gece korkusu (uyku ter�r�) ve kabus (korkulu r�ya) birbirine benzeyen ancak farkl� iki durumdur. Uyku korkusu �ok daha g�r�lt�l�, dramatik, aile i�in daha �rk�t�c�d�r. Normal bir uyku, i�yap�s� itibariyle farkl� d�nemlerden olu�ur. Uyku d�nemleri esas olarak REM ve REM d��� uyku olarak ikiye ayr�l�r. REM d�nemi ad�n� h�zl� g�z hareketleri (Rapid Eye Movement) s�zc�klerinin ba� harflerinden al�r. Bu d�nemin karekteristik �zelli�i �ok h�zl�, kaotik g�z hareketlerinin g�r�lmesidir. Bu d�nem ayr�ca, hat�rlanabilir r�yalar�n da g�r�ld��� d�nemdir. Bu d�nemde v�cut t�m�yle hareketsizdir, solunum ve kalp at��lar� d�zensiz ve genellikle �ok h�zl�d�r. REM t�m gece boyunca 4 ile 6 kez ortaya ��kar ve gecenin sonlar�na do�ru s�kl��� ve s�resi artar. REM d��� uyku d�nemleri kendi i�inde ikiye ayr�l�r: y�zeysel ve derin REM d��� uyku. Derin REM d��� uyku ad�ndan anla��ld��� �zere zor uyan�lan, derin bir uyku d�nemidir. Bu d�nemde solunum ve kalp h�z� d���k ve d�zenli, g�z hareketi yoktur. Hafif veya y�zeyel uyku kolay uyan�lan bir uyku d�nemidir. Uykunun ba�lang�� d�nemlerinde daha �ok hafif uyku ard�ndan derin uyku d�nemi gelir, bunu REM uykusu izler. Gecenin ilk ��te birlik d�neminde daha �ok REM d��� uykudan olu�ur.
Uyku korkusu derin REM d��� uyku d�neminde olu�ur. Uyku korkusu, kabustan farkl� olarak r�ya ile ili�kili de�ildir, daha �ok bir uyku d�nemin birinden di�erine ge�erken ani korkuyla uyanma ile ortaya ��kmaktad�r. �o�unlukla uyku korkusu �ocuk uykuya dald�ktan 2-3 saat sonra, en derin REM d��� uyku d�neminden r�yalar�n g�r�ld��� REM uyku d�nemine ge�erken ortaya ��kar. Normalde bu ge�i� sessizce ger�ekle�irken nadiren �ocukta korku reaksiyonuna neden olabilir. Uyku s�ras�nda �ocuk birden yatakta oturur duruma ge�er ve korku i�areti olarak ���l�k atar, ard�ndan a�lamaya ba�lar. �ocuk h�zl� h�zl� soluk al�p vermektedir, kalp h�z� artar, terleyebilir, ve korkuyla ���l�k atarak k�vran�r. Bu durum birka� dakika veya daha uzun s�rer, �ocuk daha sonra sakinle�ir ve yeniden uykuya dalar. Kabustan farkl� olarak �ocuk ertesi g�n bu olay� hat�rlamaz. Oysa kabusta �ocuk ertesi g�n gece g�rd��� r�yay� ve korktu�unu hat�rlayabilir. Bunun nedeni REM uykusundan uyan�ld���nda (kabus REM uykusunda olu�ur) olay�n ertesi g�n� bunun hat�rlanabilmesi ancak derin REM d��� uykudan uyan�ld���nda bunun hat�rlanamamas�d�r.
Uyku korkusu 2 ya��n �st�ndeki �ocuklarda eri�kinlik ya�lar�na kadar olan d�nemde g�r�lmektedir. Muhtemel nedeni hen�z geli�mekte olan beynin uyku d�nemleri ve bir d�nemden di�er d�neme ge�i�lerdeki ufak aksamalard�r. Uyku korkusu olan �ocuklar�n �o�unlu�unda aile bireylerinin en az birinde benzer bir durum s�z konusudur ve bu �ocuklarda uykudan s�k�a uyanma ve uyurgezerlik gibi ek parasomiler bulunmaktad�r.
A��r� yorgunluk, stres, ate�, antibiyotik gibi ila� kullan�m�, yata��ndan farkl� bir yerde uyuma gibi fakt�rler uyku korkusu ya�anma olas�l���n� art�r�r.
Uyku kabusu �ocuklar aras�nda %3-5 aras�nda g�r�l�rken, kabus hemen hemen her �ocukta s�k olmayarak g�r�lebilen bir durumdur. Uyku korkusu �o�unlukla 4-12 ya�lar aras�nda ve erkek �ocuklarda biraz daha s�k�a g�r�lmektedir. Eri�kinli�e ge�i�le birlikte kaybolmaktad�r.
Uyku Korkusu S�ras�nda Anne - Baba Ne Yapmal�d�r?
Uyku korkusu aile i�inde pani�e kap�lmaya yol a�an, korkutucu bir durumdur. �ocuk ���l�k atmakta, elini kolunu sa�a sola savurmakta ve her t�rl� telkine kapal� bir durumda, cevap vermemektedir. Aileye d��en bunun birka� dakika s�ren bir olay oldu�u ve bitece�ini bilerek sab�rla beklemesi, o s�rada �ocu�un hareketler nedeni ile kendine zarar vermesini engellemektir. Bu s�re� ge�tikten sonra �ocuk zaten uykuya yeniden dalacakt�r, bu nedenle �ocu�u uyand�rma gayreti i�inde olunmamal�d�r. Zaten uyand�r�lmak istense bile �ocuk uyanmayacakt�r, uyand�r�labilse bile sersem ve kendinde olmayacakt�r.
Uyku korkusu e�er �ok �ok s�k de�ilse tedavisi gereken bir durum de�ildir. Ancak uyku korkusunu art�ran fakt�rlerin giderilmesi yararl� olur. Bunlar, �ocu�un okul stresi, do�acak olan karde�e ait tedirginliklerinin giderilmesi, a��r� okul veya sportif yorgunluktan ka��n�lmas� gibi basit �nlemlerdir.
5.1.2011 0 - 4004
|