|
Son g�nlerde ekmek �e�itlerinde olan art�� bir�ok ki�inin kafas�n� kar��t�rmaya ba�lad�. Beyaz ekmek, kepekli ekmek, tam bu�day ekme�i, tah�ll� ekmekler derken raflarda yerini alan yulafl� ve �avdarl� ekmekler birden ekmekler d�nyas�nda ger�ekle�en pop�lerlik sava��nda galip konuma ge�tiler. �lkemizin bir�ok k�sm�nda hala en sa�l�kl� ekmek kepekli ekmek olarak biliniyor olsa da, yap�lan yeni bilimsel �al��malar yulaf ve �avdar ekme�inin di�er ekmeklerin pabucunu dama att���n� g�steriyor.
Ekmekleri Yak�ndan Tan�y�n
Beyaz Ekmek:
Sofram�zda en s�k yer alan ve beyaz bu�day unundan yap�lan ekmek �e�ididir. Bu�day ununun mayalanmas� ile yap�lan beyaz ekme�in di�er ekmeklerden temel fark�, yap�m�nda rafine edilmi� bu�day ununun kullan�l�yor olmas�d�r. Tah�l �r�nleri rafine edildik�e posa ve vitamin i�erikleri azal�r. Buna ba�l� olarak tah�l �r�nlerinin sa�l�k a��s�ndan yarat�lar� olumlu etkilerde azal�r. Beyaz ekme�in glisemik indeksi di�er ekmeklere nazaran daha y�ksek oldu�undan �t�r� kan �ekerini daha h�zl� y�kseltir ve daha h�zl� d���r�r. Bunun yan� s�ra, di�er ekmek �e�itlerine g�re daha k�sa s�re tokluk sa�lad��� bilinir. Di�er ekmek �e�itlerine g�re daha az s�kl�kta tercih edilmesi sa�l�k a��s�ndan daha olumlu olacakt�r.
Kepekli Ekmek:
Genellikle rafine edilmi� bu�day ununa sonradan eklenen ham kepe�in kar��t�r�lmas� ile elde edilen kepek ekme�i, her ne kadar beyaz ekme�e k�yasla sahip oldu�u d���k glisemik indeksi ve y�ksek posa de�eri ile avantajl� konuma ge�se de, asl�nda durum tam olarak g�r�ld��� gibi de�ildir. Ham kepek i�erdi�i fitatlar nedeni ile v�cutta kalsiyum, demir ve �inko gibi baz� minerallerin etkin kullan�lamamas�na neden olur. Bu nedenle tam tah�l ekmeklerinden daha sa�l�kl� de�ildir. Ayr�ca s�k yap�lan beslenme hatalar�ndan biri de, �ocuklara kilo almas�n diye kepekli ekmek verilmesidir. B�y�me ve geli�me �a��ndaki ki�ilerde minerallerin etkin kullan�labilmesi i�in kepekli ekmek t�ketiminden ka��n�lmas� gereklidir.
Tam Bu�day Ekme�i:
Rafine edilmemi� olan bu�day unundan (tam bu�day unu) yap�lm�� olan tam bu�day ekme�inin beyaz ekmekten ve kepekli ekmekten daha farkl� ve sa�l�kl� oldu�u bilinir. Kepekli ve beyaz ekmekte olmayan vitaminlerden zengin bu�day �z� tam bu�day ekme�inde vard�r. Tam bu�day ekme�inin sa�l��a bir�ok faydas� oldu�u bilimsel �al��malarda defalarca g�sterilmi�tir. Kalori yo�unlu�unun daha az olmas� ve i�erdi�i posan�n sindirim sisteminde dolgunluk yaratarak daha uzun bir s�re tokluk hissi sa�lamas�, tam bu�day ekme�inin zay�flamak isteyen bireyler taraf�ndan tercih edilmesinin nedenleridir. ��erdi�i posa ve sahip oldu�u d���k glisemik indeks nedeni ile tam bu�day ekme�i kan �ekerinin daha dengeli olmas�n� sa�lar. Bu nedenle �eker hastalar�n�n dostudur. ��erdi�i ��z�nmez posa ile kab�zl�ktan koruyan ve barsak kanserlerine yakalanma riskini azaltan bu ekme�in kan kolesterol� �zerinde de olumlu etkiler yaratt��� bilinir. Fakat ��z�n�r lif i�eri�i tam bu�day ununda y�ksek oranda olmad���ndan �t�r� bu etkisi yulaf ekme�ine g�re daha azd�r. Ekmek �e�itleri i�erisinde olumlu sa�l�k etkileri en y�ksek olanlardan bir tanesidir.
Tam �avdar Ekme�i:
Tam bu�day unu ile �avdar ununun veya tanelerinin kar��t�r�larak �retildi�i ekmek �e�ididir. Kilo kontrol�nde, kan �ekerinin dengelenmesinde, kalp sa�l���n�n korunmas�, kab�zl���n �nlenmesi ve barsak sa�l���n�n korunmas�nda tam bu�day ekme�i ile benzer etkiler g�sterir.
Yulaf Ekme�i:
Genellikle tam bu�day unu ile yulaf kepe�inin kar��t�r�lmas� ile �retilen yulaf ekme�inin kendine has lezzeti gibi kendine has sa�l�k yararlar� da vard�r. Yulaf, di�er tah�l �r�nlerine nazaran daha y�ksek oranda ��z�n�r lif i�erir. ��erdi�i beta-glukan adl� ��z�n�r lifin kalp sa�l��� �zerinde olumlu etkileri oldu�u bilimsel ara�t�rmalarca da kan�tlanm��t�r. Kan kolesterol�n�n dengelenmesinde olumlu etkilere sahiptir. Yap�lan bir�ok bilimsel �al��mada, yulaf ezmesi, unu veya kepe�inin k�t� huylu kolesterol olan ve kalp sa�l���n� tehdit eden LDL kolesterol� azaltt��� g�sterilmi�tir. Ayr�ca Tip 2 diyabet (�eker) hastalar�nda da ���n sonras� kan �ekerinin h�zla y�kselmesini engeller.
Tercihinizi Do�ru Yap�n
Ekme�in san�ld��� gibi d��man olmad���n� tam tersine v�cudumuza enerji sa�layan karbonhidratlar�n yeteri kadar al�nmas�nda ba�l�ca rol� �stlendi�ini unutmadan beslenin. Her ���nde ki�inin ya��na, cinsiyetine ve fiziksel aktivite durumuna g�re ortalama 1-2 dilim ekmek t�ketmesi gerekti�ini akl�n�zdan ��karmay�n. Pilav, makarna, b�rek gibi tah�l �r�nleri ve unlu g�dalar�n ekmek yerine ge�ti�inin bilincinde olun ve bu t�r yiyecekler sofran�zda yer ald���nda ekstra ekmek t�ketmeyin. Sa�l���n�z i�in trendleri de�il, uzmanlar� dinleyin. Keyifli bir ya�am i�in tam bu�day veya tam �avdar ekme�i ile yulaf ekme�ini tercih edin. Haftan�n yar�s�nda tam bu�day veya �avdar ekme�i di�er yar�s�nda yulaf ekme�i tercih edebilirsiniz. Ya da ���nlerinizde t�ketti�iniz dilimlerin yar�s�n� tam bu�day veya �avdardan di�er yar�s�n�n ise yulaf ekme�inden olu�mas�n� sa�layarak beslenme zevkinizi farkl� lezzetler ile ikiye katlamay� deneyebilirsiniz.
Beslenme program�n�z parmak iziniz gibidir, sadece S�ZE �zeldir.
Sa�l�k ve sevgiyle kal�n�
Diyetisyen Gizem TUTAR
Taksim Alpha T�p Merkezi
18.2.2009 - 859
|